به گزارش نما، ناآراميهاس سوريه، پيگيري مذاكرات ايران و 1+5 در مسكو و
همچنين سفر وزير امور خارجه روسيه به تهران اين روزها فدراسيون روسيه را به بازنگري
مهم در منطقه خاورميانه تبديل كرده است. براي بررسي وضعيت روسيه در مواجهه با اين
مسائل با دكتر حسن بهشتي پور به گفت و گو نشستيم كه خلاصه اين گفت و گو را در
ادامه ميخوانيد.
به عنوان سئوال اول بفرمائيد به نظر شما هدف ايران از
انتقال مذاكرات با 1+5 به مسكو چه بود؟
همانطور كه آقاي باقري معاون دبير شوراي عالي امنيت ملي نيز
رسما اعلام كردهاند، ايران ترجيح ميدهد در كشورهايي اين مذاكره برپا شود كه
حداقل موضع مستقميمي در حمايت از سياستهاي آمريكا و اتحاديه اروپا نداشته باشند.
چون اين دو، در حال حاضر تحريمهاي يك طرفهاي را عليه جمهوري اسلامي ايران وضع
كردهاند كه در هيچ يك از قطعنامههاي سازمان ملل نيامده در اقدامي فراقطعنامهاي دست به تحريم نفتي و
تحريم بانك مركزي ايران زدهاند. بنابر اين به نظر ميرسد ديپلماتهاي ما ترجيح ميدهند
به كشورهايي كه جانبدارانه وارد مذاكرات شدهاند، ميدان ندهند. استدلال جمهوري
اسلامي ايران اين است كه در حالتي حداقلي روسيه، چين يا بغداد و استانبول بي طرف
هستند و ميتوانند مكانهاي مناسبتري براي مذاكره با گروه 1+5 باشند.
عدهاي بر اين باورند كه روسيه در روابط خود با ايران،
هميشه در بزنگاه ها پشت ما را خالي كرده و در دوگانه غرب – ايران با طرف غربي
همراهتر است. نظر شما در اين باره چيست؟
متاسفانه در كشور ما يك برداشت يا انتظار غلط به وجود آمده
است؛ به گونه اي كه برخي معتقدند كشورها بايد متناسب با منافع ايران، رفتارهاي
سياسي خود را تنظيم كنند، اساساً كشورها و در اين سئوال شما روسيه، بر اساس منافع
ملي خود عمل ميكنند؛ روسيه فقط وقتي احساس كند منافعش اقتضاد ميكند، از سياست
ايران حمايت ميكند. جايي هم كه منافعش اقتضاي ديگري دارد و با آمريكا و اتحاديه
اروپا همگام است سياستي نزديك به آنها را در پيش مي گيرد و از مواضع آنها حمايت ميكند.
پس اين كه ما فكر كنيم چون رابطه روسيه و ايران خوب است، بايد هميشه از منافع
ايران حمايت كند، قطعاً غلط است. البته اين طبيعت ديپلماسي است؛ چنانكه ما نيز
براي حمايت از نزديكترين دوستان خود يا رد مواضع آنها به منافع خودمان نگاه ميكنيم.
سوريه اين روزها به صحنه مجادله ميان كشورهاي تاثيرگذار در
منطقه تبديل شده است. موضع روسيه را در اين زمينه چگونه ميبينيد؟
روسيه منافع ملي خود را در اين ميداند كه دولتي طرفدار غرب
در دمشق به قدرت نرسد؛ چون قراردادهاي كلان و بلندمدت زيادي با دولت فعلي سوريه
دارد. مطلوب آنها اين است كه دولتي در سوريه بر سر كار باشد كه به مسكو نزديك
باشد؛ بنابر اين تلاش ميكند ميان بشار اسد و مخالفانش راهكاري براي رسيدن به آشتي
ملي برقرار كرده تا از روي كار آمدن دولتي نزديك به آمريكا و سارئيل يا اخوانيها
كه به تركيه نزديك هستند جلوگيري كند. به نظر من روسيه دلش براي بشار اسد و مردم
سوريه نسوخته است، بلكه به دنبال حفظ منافع خود است؛ همچنان كه با سقوط صدام حسين
در عراق يا معمرقذافي در ليبي، قراردادهاي كلاني كه روسيه با آنها بسته بود، از
بين رفت.
برخي عقيده دارند كه روسيه پوتين و روسيه مدودف در نوع
تعامل با غرب و شرق تفاوت دارند؛ به گونهاي كه پوتين نگاه به شرق دارد و مدودف
نگاه به غرب را در دستور كار خود قرارداده بود. نظر شما چيست؟
اين حرفها در سالهاي گذشته مطرح بود و ميشد آن را باور
كرد. اما به نظر من در حال حاضر روسيه پوتين و روسيه مدودف با هم تفاوتي ندارند؛
چرا كه ديديم چگونه پوتين و مدودف جاي خود در پست رياست جمهوري و نخست وزيري را
عوض كردند. در 12 سال گذشته پوتين و مدودف هوشمندانه با يكديگر تقسيم كار كردهاند.
به نظر من سياستهاي كلي روسيه در زمان پوتين و مدودف هيچ تغييري نكرده است. پيش
بيني ميشود كه در آينده تغييراتي داشته باشد؛ ولي در باره اين موضوع خاص، سياست
ثابتي را داشتهاند بطور كلي ميتوان گفت كه سالهاست درروسيه تيم سن پطرزبورگ حاكم
است.
چهارشنبه گذشته سرگئي لاوروف در سفري غير منتظره وارد تهران
شد. به نظر شما اين سفر چه اهدافي را دنبال ميكند؟
اگر بخواهيم ديپلماتيك و رسمي صحبت كنيم بايد بگوييم سفر
لاوروف به طور كلي براي پيگيري مباحث مطرح در روابط دوجانبه و منطقهاي و بينالمللي
انجام ميشود اما اگر از اين حرفهاي ملي بگذريم. به نظر من در مقطع فعلي هدف عمده
آقاي لاوروف رايزني در باره سوريه و ايجاد هماهنگي با طرف ايراني است. البته بدون
شك در باره مسائل پرونده هستهاي ايران هم مذاكره خواهد كرد. ايران و روسيه اگر
بتوانند در اصول كاري مربوط به نشست مسكو هماهنگ شوند، ميتوانند در مذاكرات آتي
ايران و 1+5 بهتر عمل كنند.
منبع: هفته نامه پنجره