نسخه چاپی

سیر تا پیاز ماجرای ملوانان آمریكایی

نیمه شبی كه در ایران سه شنبه را به چهارشنبه وصل می‌كرد، خبری از راه رسید كه می‌توانست یكی دیگر از تنش‌های ایران و آمریكا را رقم بزند اما ماجرا به 24 ساعت نكشید كه فیصله یافت.

به گزارش نما ماجرا البته نیمه شب اتفاق نیفتاده بود، حوالی ساعت 16 و 30 دقیقه روز سه شنبه نیروی دریایی سپاه پاسداران ایران در حوالی جزیره فارسی در خلیج فارس، دو شناور آمریکایی را می‌بیند که وارد حریم آبی ایران شده‌اند. نیروی دریایی شناورها را متوقف کرده و 10ملوان حاضر آن را که یکی از آنها زن بود، دستگیر می‌کند. آن‌ها در شناورهای خود سلاح‌های نیمه‌سنگین همراه داشتند، هرکدام از قایق‌های امریکایی مجهز به 3 مسلسل کالیبر 50 بودند. این دو شناور که به صورت غیرقانونی وارد آب‌های ایران در حوالی جزیره فارسی شده بودند، حدود ٢کیلومتر در آبهای کشورمان گشت زنی کردند که این اطلاعات روی دستگاه جی پی اس آنها نیز ثبت است. این خبر را پیش از همه پنتاگون اعلام کرد. سخنگوی وزارت دفاع آمریکا گفت که ایران دو قایق نیروی دریایی آمریکا را توقیف کرده اما تهران گفته خدمه آنها را آزاد خواهد کرد. پیتر کوک، سخنگوی کاخ سفید هم تاکید کرده که ورود به آبهای ایران سهوی بوده است. بنابر این روایت، آمریکا از همان ابتدا نگران این نبود که این ماجرا سرآغاز تنش جدیدی باشد (اینجا).

روابط عمومی‌نیروی دریایی سپا پاسداران نيز این خبر را چند ساعت بعد و در اوایل صبح چهارشنبه اعلام کرد. این نهاد نظامی ‌اطلاعیه‌ای منتشر کرد که اطلاعاتی بیش از اخبار پنتاگون داشت و شرایط را تشریح می‌کرد. بنابر این اطلاعیه؛ «دو فروند شناور رزمی ‌آمریکایی حامل 10 تفنگدار مسلح که وارد آب‌های سرزمینی جمهوری اسلامی‌ایران در حوالی جزیره فارسی شده بودند، توسط واحدهای شناوری رزمی ‌منطقه دوم نیروی دریایی سپاه توقیف و به جزیره فارسی منتقل شدند. ناوگروه هواپیمابر «ترومن» آمریکا در جنوب شرقی جزیره فارسی و در آب‌های بین‌المللی نزدیک محل توقیف شناور حضور داشته است. در زمان توقیف شناورهای رزمی‌آمریکایی، ناوگروه هواپیمابر «شارل دوگل» فرانسه نیز در شمال‌شرقی جزیره فارسی در آب‌های بین المللی در حال گشت‌زنی بوده است». (اینجا) البته در اطلاعیه سپاه حرفی از سهوی بودن حضور شناورها نبود.

آمریکایی‌ها در آب‌های ایران چه می‌کردند؟

اما چه شد که پای تفنگداران آمریکایی به آبهای ایران باز شد. فرمانده نیروی دریایی سپاه پاسداران جمهوری اسلامی‌ایران در خبر ساعت 14 دیروز به این پرسش پاسخ داد. سردار فدوی گفت: مسافت کویت تا بحرین مسافت زیادی است و آن‌ها عنوان کردند که از کویت به بحرین می‌رفتند و ظاهرا هماهنگی مناسبی بین این شناورها و ناوبر این منطقه وجود نداشته و در حال طی کردن این منطقه بودند که البته نباید با چنین شناورهایی این مسافت را طی می‌کردند و در این بین سیستم آن‌ها نیز مشکل پیدا کرده و ارتباطشان قطع شده و این موضوع مشخص بود. شناور آمریکایی از امکانات موقعیت‌یاب از جمله جی‌پی‌اس برخوردار بوده ولی این سیستم دچار مشکل شده بود (اینجا).

رایزنی‌های دیپلماتیک

اولین رایزنی‌ها با همان خبرهای اوليه آغاز و گفته شد جان کری برای حل مشکل به ظریف تلفن زده و از او خواسته است که تفنگداران کشورش را آزاد کند. مقامات آمریکایی البته پیش از اینکه ایران رسما در این باره موضعی بگیرد، گفته بودند که اطمینان یافته است که این ملوان‌ها بازگردانده خواهند شد (اینجا). پنتاگون حتی از عبارت «ملوانان این قایق‌ها از سوی نیروی دریایی ایران نجات یافته‌اند» استفاده کرد. کری در گفت‌وگو با ظریف گفته بود که تعرض قایق‌های آمریکایی به حریم دریایی کشورمان غیرعمدی بوده و به دلیل مشکلات فنی رخ داده است.

گفت و گوهای دو وزیر خارجه موثر افتاد و جابری انصاری، سخنگوی وزارت خارجه درباره این تماس‌ها توضیح داد: با توجه به نزدیک شدن به روز اجرای توافق هسته‌ای برجام، تماس‌های تلفنی میان وزرای خارجه جمهوری اسلامی ‌ایران و ایالات متحده آمریکا در این خصوص در جریان است که موضوع فوق العاده مزبور نیز در این تماس‌ها پیگیری و زمینه حل هر چه سریعتر آن فراهم گردید. به گفته او تماس تلفنی کری و ظریف آزادی ملوانان آمریکایی را تسریع کرد (اینجا).

تردیدهای سپاه نسبت به ملوانان آمریکایی

مقامات ارشد سپاه پاسداران در ابتدا نسبت به ملوان‌ها چندان خوش بین نبودند و به آمریکایی‌ها چک سفید امضا برای آزادی ندادند و همه چیز را منوط به بررسی‌ها بیشتر دانستند. سردار شریف، سخنگوی سپاه در این باره گفت: پس از انجام تحقیقات، اگر مشخص شود که کار آنها عمدی نبوده برخورد دیگری صورت خواهد گرفت اما اگر در تخلیه اطلاعاتی و گفت‌وگو با آنها مشخص شود که ورود آنها به منزله انجام کارهای اطلاعاتی و کارهای بی‌ربط بوده است، قطعا مسئولان مربوطه اقدامات لازم را انجام خواهند داد. (اینجا). سرلشگر فیروزآبادی اما از این واقعه به عنوان فرصتی برای هشدار به کنگره آمریکا بهره برد. رئیس ستادکل نیروهای مسلح گفت‌: امیدوارم حادثه شمال خلیج‌فارس که احتمالا آخرین اشتباه نیروهای آمریکایی در منطقه نیست درسی برای سنگ‌اندازان در کنگره آمریکا باش. (اینجا).

در تماس تلفنی ظریف و فرماندهان ارشد سپاه چه گفته شد؟

سردار عرصه دیپلماسی برای حل این مشکل چند گفت و گو با سرداران نظامی نیز ‌داشت. سردار علی فدوی پیش از ظهر دیروز در خصوص تماس‌های دیپلماتیکی که از ابتدای توقیف شناورهای آمریکایی برقرار شد، اظهار کرد: وزیر خارجه آمریکا با آقای ظریف تماس گرفته و درخواست آزادی تفنگداران را داشته است. فرمانده نیروی دریایی سپاه توضیح داد: از همان ابتدای کار نیروی دریایی سپاه با مقامات وزارت خارجه و شخص آقای ظریف در تماس بود و مشخص بود که وزیر خارجه آمریکا با آقای ظریف تماس گرفته و درخواست آزادی تفنگداران را داشته است. آقای ظریف موضع بسیار قوی و محکمی‌ را اتخاذ کرد و به همتای آمریکایی‌اش ضرورت عذرخواهی رسمی‌دولت آمریکا را متذکر شد (اینجا).

ماجرا ختم به خیر شد

حضور تفنگداران آمریکایی در ایران اما به یک روز نکشید و تنها خاطراتی که آنها از این کشور پهناور دارند، به جزیره فارسی محدود می‌شود. ظهر چهارشنبه روابط عمومی‌کل سپاه در اطلاعیه‌ای با اشاره به قطعیت غیرعمدی بودن ورود غیرقانونی و غیر مجاز شناورهای رزمی‌ آمریکایی به آب‌های ایران، از رهاسازی تفنگداران دستگیر شده خبر داد (اینجا). محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان هم از اینکه این ماجرای ختم به خیر شده، ابراز خوش وقتی کرد. او در حساب توییتری خود نوشت: خوش وقتیم که می‌بینم گفت‌وگو و احترام، و نه تهدید و شتابزدگی، مساله ملوانان را به سرعت حل کرد؛ از این نمونه اخیر بیاموزیم (اینجا).

دعوا بر سر چه بود؟

اما این جنجال یک روزه بر سر چه بود. قایق‌هایی که وارد حریم آبی ایران شدند، چه مشخصات فنی دارند؟ بر اساس اعلام مقام‌های وزارت دفاع آمریکا شناورهای توقیف شده از نوع riverine command boat بوده‌اند. این قایق‌های تندرو را خیلی‌ها قبلاً در فیلم‌هایی مانند «اینک آخرالزمان» دیده‌اند. نام اصلی این شناور رزمی‌Combat Boat 90 است که در نیروی دریایی آمریکا به عنوان riverine شناخته می‌شود. هر قایق CB90 قابلیت حمل ۱۸ نظامی ‌را با تجهیزات کامل دارد. این شناور با وزن ۲۰ تن در حدود 16 متر طول و 4 متر عرض دارد و امکان نصب 3 مسلسل سنگین، یک نارنجک‌انداز روی آن فراهم شده است. مشخصه اصلی این قایق سرعت بالای آن و امکان گردش سریع آن با زاویه‌ای تند و سرعت زیاد بدون واژگون شدن قایق است. این قایق در حداکثر مسافت به اندازه دو طول خود می‌تواند از حداکثر سرعت به حالت توقف کامل درآید.

این شناور از دو موتور ساخت شرکت اسکانیا استفاده می‌کند و به همین خاطر می‌تواند سرعتی بیشتر از ۴۰ نات یا ۷۴ کیلومتر در ساعت در آبهای کم عمق داشته باشد. کنترل موتورهای این قایق طوری مانند زیر‌دریایی‌های کوچک طراحی شده که قدرت مانور بسیاری برای این قایق فراهم می‌کند (اینجا).

رفتار ایران با تفنگداران آمریکایی

یکی از دغدغه‌های اصلی افکار عمومی ‌آمریکا در رابطه با این واقعه، سلامتی تفنگداران و رفتار ایران با آنهاست. سخنگوی کاخ سفید صبح چهارشنبه به مردم آمریکا اطمینان خاطر داد که رفتار ایران با ملوانان آمریکایی محترمانه، انسانی و رضایت‌بخش است (اینجا) و البته که چنین بوده است. فرمانده نیروی دریایی سپاه پاسداران درباره نحوه برخورد با تفنگداران توضیح داد: به دلیل این‌که رفتار ما با آن‌ها اسلامی ‌و بر مبنای اسلام بود؛ بنابراین آن‌ها نیز نگرانی از رفتار ما نداشتند. در حالی‌که در آرامش بودند، رفتار مناسبی با آن‌ها شد و از غذا و امکان اسکان خوبی برخوردار بودند. بچه‌های ما ترجیح دادند از جاهایی که خودشان در آن به سر می‌برند و بهتر است، برای نگهداری از این تفنگداران آمریکایی استفاده شود (اینجا) محسن رضایی، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام اما در این رابطه به طنز سخن گفته است. او در مطلب صفحه شخصی‌اش در شبکه اجتماعی کلوب نوشت: اگر امریکایی‌ها ایران را تروریست می‌دانستند آیا اینطور آرام در اتاق سپاه پاسداران انقلاب دراز می‌کشیدند و می‌خوابیدند؟ (اینجا).

این موضوع اما به طنز رضایی محدود نمی‌شود، پنتاگون پس از آزادی ملوان‌ها اعلام کرد که آنها آسیبی ندیده اند (اینجا) و اگر به فیلمی‌که ازسوی ایران از این 10 نفر در دوران بازداشت منتشر شده نگاه کنیم، اثری از اضطراب یا شرایط نامطلوب را در آن نمی‌بینیم (اینجا).

ماجرای تشکر و عذرخواهی

پیش از آزادی تفنگداران، محمد جواد ظريف وزير امور خارجه ايران در گفتگوي تلفني با جان کري همتاي آمريکايي خود خواستار عذرخواهي رسمي آمريکا براي نقض حاکميت ملي ايران شده بود (اینجا) و سردار فدوی، فرمانده نیروی دریایی سپاه پاسداران پس از آزادی ملوان‌ها گفت که آنها عذر خواهی کردند (اینجا). سپس جان کری وزیر امور خارجه آمریکا در بیانیه‌ای اعلام کرد: مایلم تشکر خود را از مقامات ایرانی به‌دلیل همکاری آنها در حل سریع این موضوع [آزادی ملوانان آمریکایی] ابراز دارم (اینجا). در این بین اما معاون رییس‌جمهور آمریکا روایت متفاوتی داشت. جو بایدن تاکید کرد: نه ایرانی‌ها خواستند ما عذرخواهی کنیم و نه ما معذرت‌خواهی کردیم.

بهره برداری انتخاباتی ترامپ

اگرچه سخنگوی کاخ سفید اعلام کرده بود باراک اوباما، رییس‌جمهوری آمریکا در رابطه با این رخداد با اعضای کنگره در تماس خواهد بود و تاکید کرده بود مشکلی پیش نمی‌آید (اینجا) اما شرایط پیش آمده موقعیتی پیش آورد که نامزد جمهوریخواه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا بهره برداری انتخاباتی کند. ترامپ منتظر نماند که دیپلماسی جواب دهد و در همان ساعات اول گفت: این مساله نشانگر آن است که ایرانی‌ها دوست ندارند به رهبران آمریکا احترام بگذارند (اینجا).

۱۳۹۴/۱۰/۲۴

نظرات کاربران
نام :
پست الکترونیک:
نظر شما:
کد امنیتی:
 

آخرین اخبار...