سوم خرداد بود که فرمانده معظم کل قوا، حضرت امام خامنه‌ای در دانشگاه افسری و تربیت پاسداری امام حسین(ع) برای نخستین بار از واژه جهاد کبیر استفاده کردند. عده‌ای در همان ابتدای طرح این واژه پُرمحتوا به اشتباه مفهوم جهاد اکبر و اصغر را برای جهاد کبیر قائل شدند. برخلاف این دسته از افراد، رهبر حکیم انقلاب اسلامی به هر تلاش و کوششی جهاد نمی‌گویند؛ بلکه آن حرکتی را جهاد می‌گویند که در مقابله قدرتمند با دشمن باشد. در جهاد کبیر آن تلاشی که در مقابل دشمن صورت می‌گیرد وجهه نظامی ندارد! خاستگاه این واژه در قرآن کریم به دورانی برمی‌گردد که پیامبر اکرم(ص) در مکه حضور داشتند و طبعاً دوران روشنگری، ایستادگی و مقاومت است. کشور ما در دورانی به سر می‌برد که کارزار نظامی برپا نیست، به تعبیر رهبر معظم انقلاب خرمشهرها در پیش است، منتها نه در میدان نظامی! لذا جهاد در این دوران ویژگی‌ها و پیچیدگی‌های خاص خود را دارد. در میدان نظامی دشمن را با چشم می‌توان مشاهده کرد و با اندک آموزشی می‌توان حداقل فعالیت‌هایی داشت؛ اما در جهاد کبیر دشمن و مواضعی که به آن ضربه می‌زند برای همگان آشکار نیست و صف‌بندی مقابل آن نیازمند بصیرت و تخصص است. عده‌ای درصددند با حذف آیات جهاد، انقلاب و مؤلفه‌های قدرت و اقتدار اسلام، الگویی ضعیف و ذلت‌پذیر از اسلام و نظام اسلامی ارائه کنند و زمینه تسلیم شدن در برابر آمریکا را فراهم آورند و فرسنگ‌ها از توحید و از اسلام ناب محمدی فاصله گرفته‌اند. این‌گونه روشنگری‌های فرهنگی، همان جنگ نرم و جهاد کبیر ماست. برای تبیین هرچه بیشتر مفهوم ارزشمند جهاد کبیر و بیانات امام خامنه‌ای در آیین دانش‌آموختگی دانشگاه تربیت پاسداری امام حسین(ع) به سراغ حجت‌الاسلام و‌المسلمین دکتر عبدالله حاجی‌صادقی، جانشین نماینده ولی‌فقیه در سپاه رفتیم تا با وی درباره منظور حضرت آقا از به کار بردن واژه جهاد کبیر، انتقال روحیه انقلابی و جهادی به جامعه و وظیفه پاسداری از انقلاب گفت‌وگو کنیم. در ادامه مشروح مصاحبه با ایشان را می‌خوانید.
رهبر فرزانه انقلاب اسلامی بحث جهاد را برای اولین بار به سه بخش جهاد اکبر، جهاد اصغر و جهاد کبیر تقسیم کردند؛ به نظر حضرت عالی منظور ایشان از به کار بردن واژه «جهاد کبیر» چه بود؟
آنچه رهبر معظم انقلاب (مدظله‌العالی) در جمع افسران دانش‌آموخته دانشگاه امام حسین(ع) مطرح کردند در بیان و شیوه عمل بسیار خاص و قابل توجه بود. اولاً یک مراسم رسمی نظامی را به یک جلسه محبت با فرزندان خودشان تبدیل کردند؛ دستور فرمودند همه آرایش نظامی را رها کرده و بنشینند و همان موقع پیدا بود که می‌خواهند بیانات مهمی را مطرح کنند. بعد هم نسبت به اینکه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی سنگرنشین انقلاب است و در عرصه‌های مختلفی باید حضور داشته باشد ما را راهنمایی کردند. این که عملاً انجام دادند. در واقع، این کار رکن قوی ولایت‌محوری و تبعیت پاسداران را از رهبری و نظام ولایی نشان می‌داد.
اما آنچه بیان فرمودند این بود که جهاد را سه قسم مطرح کردند: ۱ـ جهاد اصغر؛ جهاد رسمی با دشمنانی که حمله می‌کنند؛ ۲ـ جهاد اکبر؛ جهاد با نفس و با خودمحوری و ۳ـ در میان این مفاهیم، معظم‌له از یک جهادی پرده‌برداری کردند که کاملاً متناسب با نیازهای عصر انقلاب ماست و در برابر یک تهدید خطرناک آن را جهاد کبیر نام بردند. البته، معظم‌له جهاد کبیر به مثابه یکی از اصول قرآن کریم را به معنای داشتن روحیه انقلابی و جهادی در برابر دشمن، دشمن‌ستیزی، سازش‌ناپذیری، گفتمان مقاومت و ایستادگی در برابر دشمنان دانستند.
در قرآن کریم و در ادبیات دینی ما شرط اساسی و رکن مهم برای بقای نظام اسلامی همین مقابله با دشمنی‌های دشمنان، سازش‌ناپذیری در برابر تهدیدها، فشارها، تطمیع‌ها و مشکلاتی است که دشمنان خلق می‌کنند و جهاد کبیر راهکار مقابله با این تهدیدهاست. جهاد کبیر یک روحیه، یک فرهنگ و یک گفتمان است که نیروهای جبهه انقلاب اسلامی همواره باید در برابر جبهه استکبار از آن برخوردار باشند.
ببینید! امروز برخی به خیال خام خودشان راه برون‌رفت کشور از مشکلات را، سازش و کوتاه آمدن در برابر سیاست‌های سلطه جهانی و جبهه استکبار می‌دانند. رهبر معظم انقلاب (مدظله‌العالی) این خطر را به خوبی مشاهده کرده‌اند و از فرزندانی که خودشان تعبیر «عزیزان من» و «فرزندان من» به کار بردند، مطالبه کردند که در برابر این خطر با جهاد کبیر، با آن فرهنگ، روحیه مقاومت و ایستادگی در مقابل این جریان بایستند و بدانند که عزت نظام اسلامی فقط با اتکا و اعتماد به خدا و بی‌اعتمادی به دشمنان حاصل می‌شود.
در واقع، حضرت آقا با جهاد کبیر آن روحیه تبرّی را که مقدمه تولّی است و همچنین روحیه اَشِدّاءُ بودن را که قبل از رُحَماءُ بَینَهُم بودن است احیا و تقویت کردند. روحیه «لا تتّخُذوا»هایی را که قرآن کنار «اطیعواالله»ها مطرح می‌کند نیز تبیین فرمودند. با مطرح کردن روحیه تبرّی در کنار تولّی ثابت کردند که برای بقای انقلاب باید به این جهاد کبیر اهمیت بیشتری بدهیم. حقیقتاً جهاد کبیر امروز یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های ماندگاری انقلاب اسلامی است.
بنده این طور تلقی می‌کنم که یکی از مطالبات رهبر معظم انقلاب در سخنرانی‌های اواخر سال گذشته‌شان این بود که مؤلفه‌های ماندگاری انقلاب اسلامی تبیین، تحلیل و ارائه شود؛ در این جلسه خودشان یکی از مهم‌ترین این مؤلفه‌ها را که روحیه انقلابی و جهادی است تبیین کردند. به تعبیر قرآن روحیه انقلابی و جهادی از ویژگی‌ها و الزامات ایمان راسخ می‌باشد که قرآن به آن تکیه می‌کند؛ مؤمنان واقعی کسانی هستند که وقتی ایمان می‌آورند گرفتار شک و تردید نمی‌شوند، حرکت‌ها و جریان‌سازی‌ها آنها را منفعل نمی‌کند و بر اصول استقامت دارند و به دشمنان اعتماد نمی‌کنند. همواره با دشمنان در فکر، اعتقاد و عمل درگیرند و با آنها مبارزه می‌کنند. امروز دشمن می‌خواهد آن روحیه جهادی و مقاومت را کم‌رنگ کند. می‌خواهد با نفوذ فرهنگ غربی و تلاش خودش این مفهوم را به جامعه القا کند که نجات کشور فقط با کوتاه آمدن در اصول و سازش با جبهه استکبار تحقق می‌یابد.
حضرت آقا به ما یاد دادند و همه را به این مهم فراخواندند که مواظب این خطر بزرگ باشید؛ نگذارید دشمنان در تغییر ذائقه مردم و جهت‌گیری فکری جامعه موفق شوند و در تحلیل مسئولان تناقض ایجاد کنند. متأسفانه باید بپذیریم برخی از مسئولان نسبت به این جهاد کبیر و روحیه انقلابی و جهادی ضعف‌هایی از خود نشان دادند که در برخی از جریان‌های پس از انقلاب و به تازگی شاهد آن هستیم. بنابراین اولین نکته‌ای که پیشنهاد می‌شود این است که این مفاهیم ارزشمند را به شایستگی تبیین کنیم؛ زیرا امروز جهاد کبیر شرط تداوم انقلاب است.
امروز بقای انقلاب و ماندگاری حرکتی که حضرت امام(ره) آغاز کردند با جهاد کبیر و فرهنگی کردن سازش‌ناپذیری در برابر دشمنان، میسر است. ریشه جهاد کبیر در «مثلي لا يبايع مثله»، «کونوا للظالم خصماً و للمظلوم عوناً» و بسیاری از آیات قرآن کریم وجود دارد. معنای واژه جهاد کبیر در «اَنِ اعبُدُوا اللهَ وَ‌اجتَنِبُوا الطّاغوت» و در کنار «اطیعواالله»ها و «لا تضیعوا»ها مشهود است. کنار آیاتی از قرآن که به ما آموخته‌اند رکون به ظالمان و اتکا به دشمنان موجب نابودی ما، قطع ولایت و نصرت خدا می‌شود. اگر به این نکته‌ها و رهنمودهای رهبر معظم انقلاب توجه کنیم درخواهیم یافت معظم‌له ما را نسبت به یک خطر بزرگ هشدار می‌دهند. امیدوارم همه ما با هوشیاری تلاش کنیم این جهاد کبیر و روحیه جهادی و انقلابی را همواره در جوانان و مردم خودمان، خاصه در میان پاسداران و بسیجیان که سنگرنشین خط مقدم انقلاب هستند روز به روز تقویت کنیم.
رهبر معظم انقلاب فرمودند از وضعیت موجود تبیین و تحلیل صورت گیرد؛ تقریباً این وظیفه متوجه مأموریت معاونت سیاسی می‌شود. برای عملیاتی‌سازی منویات معظم‌له در بحث تبیین و بصیرت‌افزایی باید چه اقدامات و کارهایی انجام شود و حضرت عالی چه راهکارهایی را پیشنهاد می‌کنید؟
اولاً وضعیت‌شناسی فوق‌العاده در راهکار و راهبرد دادن نقش بسزایی دارد. چون وضعیت‌شناسی یعنی معاینه وضع موجود تا آنچه ارائه می‌دهیم یک نسخه جامع باشد. بسیاری از سقوط‌ها و لغزش‌های افراد و بسیاری از امت‌هایی که گرفتار انحراف شدند به سبب غفلت از وضعیت و نیرنگ‌ها و برنامه‌های پنهان دشمن بوده است. اما اینکه چه کاری می‌توان انجام داد؟ دستگاه‌های اطلاعاتی با اشراف اطلاعاتی کامل و نیروهای تحلیلگر با تحلیل درست و واقع‌بینانه باید نسبت به وضع موجود مثل یک تشکیلات آزمایشگاهی که در بیمارستان‌ها وجود دارد، دقیق و به موقع وارد عمل شوند. همچون پزشکی که برای ارائه نسخه‌ای جامع و کامل در ابتدا دستور می‌دهد آزمایشگاه آزمایش‌هایی را انجام دهد و به‌اصطلاح یک بیمار را از جهات مختلف وضعیت‌شناسی کند، ما باید همین وضعیت را نسبت به نیرنگ‌های دشمن داشته باشیم که آنها چه نقشه‌هایی را برای ما دارند. اینها را خوب بشناسیم و راهکار آن، این است که در وهله اول، انسجام همگانی داشته باشیم.
پس شرط اول آن اشراف اطلاعاتی است؛ به معنای بازی نخوردن است و سپس تحلیل درست از وضعیت و درک محور اصلی خطر و حمله دشمن است که باید این را درج کنید که رهبر معظم انقلاب این مسیر را به خوبی به ما یاد دادند.
تا آنجا که بنده اطلاع دارم معاونت سیاسی نمایندگی ولی‌فقیه در سپاه کارگروهی را برای این امر در نظر گرفته است؛ این کارگروه با دعوت از همه کسانی که می‌توانند در این امر نقش‌آفرین باشند، هم بحث اشراف اطلاعاتی، هم تحلیل و هم اینکه حالا در برابر این خطرها، حمله‌ها و جریان نفوذ و القائات دشمن باید چه نسخه‌ای را عملی کرد، جد دنبال می‌کند. ان‌شاءالله امیدوارم این کارگروه، فعال و جدی این دستور بزرگ و مطالبه اساسی رهبری را به سرمنزل مقصود برساند.
امام خامنه‌ای در جمع دانش‌آموختگان دانشگاه افسری و تربیت پاسداری فرمودند که در شرایط فعلی وظیفه سپاه و پاسداران تنها در میدان نظامی نیست، به نظر شما امروز و در شرایط فعلی پاسداری چه الزاماتی دارد؟
پاسداری از انقلاب الزاماتی دارد! برای نمونه یکی از الزامات پاسداری ولایت‌محوری کامل است. ولایت‌محوری یعنی هم در اندیشه و هم در عمل، به شایستگی بتواند مواضع، منویات و تدابیر رهبری را، هم خوب و به موقع بفهمد و هم نسبت به پایبندی و عمل به آنها با تمام قدرت بایستد. شرط دوم پاسداری تبرّی یا همان جهاد کبیر است. همین که بداند در برابر دشمن باید ایستاد. بداند که در برابر دشمن متجاوز اعتماد کردن، نرمش نشان دادن، کوتاه آمدن و سازش کردن او را از راه منتهی به صلابت و اقتدار بازمی‌دارد. در مقابل، مسئله‌ای که می‌تواند دشمن گرگ‌صفت را متوقف کند همان ایستادگی است. تبرّی همان روحیه عاشورایی، ایستادگی، سازش‌ناپذیری و به معنای واقعی «وَ‌اللهِ اِنْ قَطَعْتُموا يَميني، اِنّي اُحامي اَبَداً عَنْ ديني» است.
ویژگی سومی که یک پاسدار انقلاب اسلامی باید داشته باشد و بسیار اهمیت دارد، تکلیف‌محوری است؛ یک پاسدار باید در هر صحنه‌ای بتواند تکلیف و وظیفه را تشخیص بدهد و به آن عمل کند. ویژگی چهارم دشمن‌شناسی است. درک درست از دشمن نیز، مشغول نشدن به دشمنان و عملیات‌های فرعی، دشمن اصلی را شناختن و به نقشه‌های دشمن پی بردن است. برای نمونه اگر دشمن قصد نفوذ دارد پاسدار ما معنا و مفهوم نفوذ را بداند و بتواند در برابر آن بایستد.
ویژگی پنجم استقامت بر آن بصیرت است. یعنی به تعبیر قرآن «انّ الّذین قالوا ربّنا الله ثمّ استقاموا» ایستادگی، سازش‌ناپذیری و کوتاه نیامدن از اصول و مبانی است که از آن به اصول مکتب امام یاد می‌کنند. امروز دشمنان دنبال این هستند که بعد از آنکه دیدند در برنامه حذف امام و پیاده‌سازی ایده شوم عصر خمینی ناکام ماندند و امت نمی‌گذارند امام فراموش شود، (هر چند بعضی از کسانی که این توفیق را داشتند و از نزدیکان امام بودند در حفظ مکتب امام کوتاه آمدند) امام را تحریف کنند. تحریف امام به مکتب امام است. پاسدار باید بداند بقای این انقلاب به بقای فکری و سیاسی امام است که در قالب مکتب روشنگر رهبر معظم انقلاب (مدظله‌العالی) تداوم پیدا می‌کند.
بفرمایید منظور حضرت آقا از اینکه در سالروز حماسه سوم خرداد در جمع افسران جوان سپاه فرمودند «خرمشهرها در پیش است»، چه بود؟
می‌دانید خرمشهر در دفاع مقدس برای ما یک نقطه‌محوری بود. از این جهت، هم تصرف خرمشهر توسط دشمن برای ما دشواری‌های خودش را داشت و هم فتح خرمشهر پیروزی بی‌نظیری به شمار می‌رفت؛ الآن دشمن به دنبال خرمشهرهای ذهنی، فکری و مکتبی ماست. او می‌خواهد این نقاط را فتح کند! البته نسبت به برخی از مسئولان در این بخش توفیقاتی داشته، البته نه به دلیل قدرت او بلکه به دلیل غفلت ما و کوتاه آمدن برخی از مسئولان ماست. امروز دشمن توانسته برخی از خرمشهرهای فکری و ذهنی برخی از مسئولان را برای خودش اشغال کند و ما باید به مانند عملیات بیت‌المقدس با همان روحیه اتصال به خدا و به مبدأ وحی و الهی بتوانیم این فتح‌های بزرگ را مثل فتح خرمشهر بیافرینیم و ثابت کنیم دشمن نه می‌تواند خرمشهر زمینی ما را فتح کند و نه در اشغال خرمشهر فکری امت اسلامی می‌تواند به توفیقی دست یابد. من فکر می‌کنم نگاه حضرت آقا این است که «ای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ای فرزندان انقلابی دنبال فتح خرمشهرهای بزرگ‌تر از خرمشهر سرزمینی باشید.»
هفته‌نامه صبح صادق
منظور از خرمشهر های پیش رو چیست؟
امروز دشمن توانسته برخی از خرمشهرهای فكری و ذهنی برخی از مسئولان را برای خودش اشغال كند و ما باید به مانند عملیات بیت‌المقدس با همان روحیه اتصال به خدا و به مبدأ وحی و الهی بتوانیم این فتح‌های بزرگ را مثل فتح خرمشهر بیافرینیم و ثابت كنیم دشمن نه می‌تواند خرمشهر زمینی ما را فتح كند و نه در اشغال خرمشهر فكری امت اسلامی می‌تواند به توفیقی دست یابد
۱۳۹۵/۳/۲۸
