نسخه چاپی

امام صادق (ع) و مبارزه با جریان انحرافی

عباس پناهی

امام جعفر صادق (ع)، امام ششم شیعیان ، فرزند امام محمد باقر(ع) و نام مادرشان ام فروه است. آن حضرت در 17 ربیع الاول هجری قمری در مدینه بدنیا آمدند. و توسط منصور دوانیقی ، خلیفه عباسی مسموم شده و در 25 شوال 148 هجری قمری در سن ۶۵ سالگی در مدینه به شهادت رسیدند. محل دفن امام صادق (ع) کنار قبر پدر بزرگوارشان در قبرستان بقیع شهر مدینه ‌است.
آن حضرت در سن ۳۱ سالگی پس از شهادت پدر بزرگوارشان به امامت رسیدند. امامت ایشان همزمان با سال‌های پایانی حکومت بنی امیه و سال‌های آغازین حکومت بنی عباس بود.
شرایط در روزگار این امام همام به گونه ای دیگر شد. به علت شرایط ویژه ای که در آن زمان حاکم بود حضرت به نحو شایسته و حساب شده ای از فرصت ها استفاده برده و به امور مهم و عمیق فرهنگی پرداختند که از جمله آنها تشکیل دانشگاهی فراگیر و اقدام به تربیت شاگردان زیادی بود که هریک از آنها در دوران خویش از نظر علمی وزنه ای شدند.
از سوی دیگر چون عصر ایشان زمان جنبش فرهنگی و فکری و برخورد فرقه ها و مذاهب گوناگون در جهان اسلام بود لذا زمینه فعالیت به گونه‌ای برای حضرت فراهم شد ، که نشر احادیث گوناگون در سطح خیلی وسیع در تمام زمینه‌ها از امام جعفر صادق نقل گردیده است و از این رو مذهب تشیع به نام مذهب جعفری خوانده می‌شود. فقه شیعه نیز عمدتاً بر روایات به‌جای مانده از ایشان مبتنی ا‌ست، به همین جهت مکتب فقهی شیعیان دوازده امامی را مذهب جعفری نیز می‌نامند.

شمه ای از فعالیتهای سیاسی و علمی امام صادق (ع):

با توجه به جايگاه خاص و نقش هدایت گرانه و فعالانه امام صادق علیه السلام در ترويج و توسعه علوم اسلامی در ابعاد مختلف ، آن حضرت در دوران امامت‌شان به عنوان مرجع بزرگ و منبع قوی علمی و معنوی در جهان اسلام مطرح و دارای چهارهزار شاگرد بودند تا جایی که نه تنها علمای اسلام بلکه ساير مذاهب و اديان و شاخه‌های فكری همانند ؛ ابوحنیفه که مدت دو سال از محضر امام صادق بهره برد نيز امام صادق را به عنوان يك عالم و دانشمند بزرگ زمان قبول داشته و با مراجعات خود به حضرت ، معضلات علمی خود را برطرف می نمودند. و همچنین مالك بن انس نيز از رهبران فرق چهارگانه اهل سنت بود كه وی نيز از مكتب امام صادق(ع) بهره‌ها برد .

از آن جهت كه شرایط خاص برای حضرت مهیا گردیده و ایشان توانستند با بهره‌گيری از شرايط زمانی و سياسی و حتی علمی و فرهنگی آن زمان، بهترين استفاده را برده و به نشر علوم مختلف بپردازند و مكتب امام جعفر صادق(ع) به قدری پربار بود كه حتی از اديان و فرق و مكاتب ديگر نيز برای بهره‌گيری از دانش بی‌كران حضرت، بهره ها می بردند كه از آن جمله می‌توان به افرادی از شاخه‌های فكری و فقهی همچون رهبران فرق اهل سنت اشاره كرد. و این خود پیامی است به مذاهب گوناگون که با اشتراکات اعتقادی شان در جهان از تفرق و چند دستگی بپرهیزند که این رمز پیروزی در برابر مستکبران دنیا است.
اين دوره تاريخی، در نگاه عالمان و کارشناسان علوم دینی از منظر توسعه علوم دوره خاصی بر شمرده می‌شود؛ حضرت نه فقط در فقه و اعتقادات و اخلاق بلکه در شاخه‌های گوناگون علوم به تربيت شاگردان و محدثان و عالمان می‌پرداختند و به شبهات علمی و دينی مهم آن زمان، پاسخ می‌دادند که یکی از زبده شاگردان ایشان ، مفضل ، در اصول اعتقادی و دیگری ، جابرابن حیان ؛ پدر علم شیمی در جهان است.
این فرصت پیش آمده برای امام صادق اما به چند عامل بازگشت می کند که عبارتند از:
1) ناتوانی بنی اميه در اداره کشور و حکومت داری.
2) ستیزه گری بر سر قدرت در بین بنی امیه.
3) مبارزه بنی عباس با بنی امیه برای کسب قدرت و اشراف حكومتی.
بنابراین موارد فوق موجب شد تا فرصتی عالی برای نشر علوم اسلامی و حديث در جامعه اسلامی از سوی اين امام همام مهیا شده و ايشان توانستند مهم ترین دانشگاه جهان اسلام را به شكل فراگير ايجاد كنند.


چالش های دوران امام علیه السلام
حضرت امام جعفر صادق(ع) در کنار جهاد بزرگ علمی و پرورش شاگردان متعدد با چالش هایی در زمینه های علمی (مكاتب عقل گرای محض) ، فرهنگی و فرقه های مختلف فکری به شکل وسیع رویارو بودند.
از جمله چالش‌هايی كه ايشان با آن روبرو شدند و تلاش بسياری برای از بين بردن اين جريان داشتند، جریان افراد غلو کننده در شان و جایگاه اهل بیت (ع) بود .

غالی گران ، با غلو درباره شان و جايگاه اهل بيت(ع)، جريان خطرناكی ايجاد كرده بودند كه با خط اصلی امامت علوی ، فاصله ی بسيار داشت و همين انحراف، باعث شد تا امام صادق(ع) همچون پدر و اجداد بزرگوارشان به شدت با اين جريان به مبارزه پرداخته و با بیان اصول اصلی در فهم علوم ، نقایص خطرناک این افراد و گروهها را یادآوری می فرمودند.
آنچه در تاریخ مندرج است نشان از آن دارد که از دیرباز جریانات انحرافی با بروز و ظهور های بعضا مقطعی و بعضا بلند مدت سعی در ایجاد انحراف در دیانت مردم و گاهی مجامع علمی و دانشگاهی داشته و همیشه قله اعتقادات مسلمین را هدف می گیرند و به نقاط حساس در مکتب حمله می کنند. پس جامعه اسلامی نیازمند آن است که جریانات انحرافی توسط کارشناسان ریشه یابی شده و مراکز آنها بازشناسی و به مردم معرفی شوند.

قرائن و شواهد گویای آن است که دو جریان انحرافی و نفاق در یک چیز اشتراک دارند و آن عبارتست از ؛ بزک چهره ، ظاهرپردازی و مقدس نمایی. ولی در خفا از یک منبع فکری تغذیه می شوند. جریان انحرافی که امروزه در جامعه ما ظهور پیدا کرده به نوعی با انجمن حجتیه هم ، زلف خود را گره زده است. این جریان هم چون پیروان دروغین امام عصر (عج) خود را از همه مقرب تر به مهدویت میدانند .
بنابراین بر امت هوشیار و همیشه در صحنه است که در تمام آنات و لحظه ها از پیروی از فقهای معظم و مراجع تقلید بخصوص یگانه رهبر و پرچمدار اسلام ناب و فقاهتی و این شاگرد مکتب امام صادق علیه السلام یعنی امام خامنه ای باز نماند.

۱۳۹۱/۶/۲۰

اخبار مرتبط
نظرات کاربران
نام :
پست الکترونیک:
نظر شما:
کد امنیتی:
 

آخرین اخبار...