خلافگویی در ماجرای قطع گاز تركمنستان

به گزارش نما به نقل از رجانیوز، در حالیکه وزارت نفت علت اصلی قطع شدن گاز ترکمنستان به استان های شمالی را اختلاف بر سر قیمت کاز اعلام کرده بود، شواهد حاکی از آن است که علت اصلی این قطع شدن بدهی سنگین شرکت ملی گاز به ترکمنستان است که بخاطر عدم برداشته شدن تحریم های بانکی در پسابرجام و عدم امکان جا به جایی پول از سوی بانک های ایرانی به بانک های ترکمنستانی بوده است.

پنجشنبه 12 دی زنگنه در خصوص قطع گاز وارداتی ترکمنستان در مصاحبه خبری گفت:

موضوع قطع ارسال گاز از ترکمنستان، اختلاف بازرگانی میان شرکت ملی گاز ایران و شرکت ترکمن گاز است که باید میان دو طرف حل و فصل شود و نظر ما این است که این بحث سیاسی نیست و نباید بر روابط سیاسی تهران و عشق آباد تاثیر گذارد.

این در حالیست که وزارت نفت ترکمنستان اعلام کرد قطع گاز نه بخاطر اختلاف بر سر قیمت بلکه بدلیل عدم پرداخت پول گاز بود. رویترز در گزارشی در خصوص چرایی قطع گاز ترکمنستان به ایران نوشت:

عشق آباد سالانه 9 میلیارد متر مکعب گاز در سال به ایران صادر می کند که از سال 2013 تلاش هایش برای تسویه بدهی ایران بابت گاز فروخته شده نافرجام بوده و بعلت عقب افتادگی طولانی مدت بدهی 1.8 میلیارد دلاری ایران، مجبور به قطع گاز صادراتی خود به ایران شده است.

همانطور که در گزارش رویترز به نقل از وزیر امور خارجه ترکمنستان آمده است، این بدهی از سال 2013 یعنی زمانی که روحانی بر مسند ریاست جمهوری قرار گرفت ایجاد شد، در حالیکه اوج تحریم های نفتی و هسته ای کشور مربوط به سال های 2011 تا 2012 که دولت دهم روی کار بوده می باشد. در زمان دولت قبل، با روش های نامتعارف (مانند جا به جایی پول از طریق صرافی ها) ایران به تعهدات بین المللی خود پایبند بوده و به تسویه گاز دریافتی از ترکمنستان می پرداخته است ولی دولت تدبیر و امید، تمامی مسیرهای نامتعارف را بسته و صرفا منتظر معجزه برجام شدند تا پس از برداشته شدن تحریم ها به تسویه بدهی های خود بپردازند. فوری‌ترین وعده غربی‌ها به ایران در چارچوب برجام لغو تحریم‌های بانکی بود ولی با گذشت نزدیک به یک سال از اجرای برجام، محدودیت‌های این بخش همچنان پابرجاست. 27دی‌ماه درحالی مسئولان کشورمان از رفع فوری تحریم سوئیفت، اعتبارات اسنادی (ال.سی) و برقراری اتصال بانک‌های ایرانی با بانک‌های بین‌المللی خبر ‌دادند که تا امروز همچنان روابط بانکی ایران با دنیای خارج همچون دوران تحریم‌ با محدودیت روبه‌رو است و نقل و انتقال پول نیازمند استفاده از بانک‌های واسطه است.

آنچه مشخص است بدلیل باقیماندن تحریم ها، شرکت ملی گاز نمی تواند از مسیر بانکی بدهی خود به طرف ترکمنستانی را تسویه کند. لاپوشی تحریمهای بانکی پسابرجامی، علت عدم امکان دریافت ارز صادرات غیر نفتی از مسیر بانک ها، استمرار وابستگی نیمی از واردت به شبکه صرافی ها در پسابرجام و عدم امکان یکسان سازی نرخ ارز همچنان ادامه دارد تا ضعف های جدی برجام و نقض عدم امریکایی ها در اجرای برجام مشخص نشود.

زنگنه اسفند سال گذشته یک ماه بعد از اجرای برجام، وعده حل تدریجی مشکل بانکی را داده بود و گفته بود:

تحریم از سوی غرب برداشته شده، اما چون بانک‌هایی که با ایران مبادلات پولی انجام می‌دادند، جریمه‌های سنگینی را متحمل شدند، اکنون برای برقراری دوباره کمی تردید دارند که این موضوع نیز بزودی رفع خواهد شد.

ولی با گذشت 10 ماه از اجرای برجام، همچنان وزارت نفت ناتوان از پاسخگویی به تعهدات مالی بین المللی خود است. البته این مشکل صرفا برای وزارت نفت یا ارگان ها و نهادهای دولتی و خصوصی ایرانی وجود ندارد، بلکه هر فرد یا مجموعه ای که در ایران فعالیت می کند، با باقی ماندن تحریم های بانکی در پسابرجام، دست و پنجه نرم می کند. تیر امسال سفیر کره جنوبی در ایران بود که به باقی ماندن این تحریم ها معترض شده بود و اعلام کرده بود که سفارت این کشور بصورت قاچاق پول برای هزینه های سفارت به ایران وارد می کند:

باید کسانی که برجام را پذیرفتند هم اکنون بانک‌های خود را مجاب کنند که پول‌های ایران را به این کشور انتقال دهند و مانع شدن از این موضوع اکنون غیرقانونی است این تاسف‌آور است که سفارت کره جنوبی با وجود سپری شدن 6 ماه از اجرایی شدن توافق برجام هنوز پول سفارت خود را از طریق قاچاق به ایران می‌آورد.

گرچه یک طرف ماجرا به تحریم های هسته ای باقی مانده در پسابرحام و مشکل پول رسانی به ترکمنستان برمی‌گردد، اما نباید از سهم سیاستهای غیر مقاومتی زنگنه هم غافل شد. اگر جناب وزیر یک دهم تلاشی که برای اعطای سهم IPC به شرکتهای شل و توتال کرد را برای سرمایه گذاری بر مهار گازهای فلر صرف نموده بود، الان واقعا بی نیاز از گاز ترکمنستان می شدیم. چندی قبل بانک جهانی از رشد ۳۱ درصدی فلرینگ گاز در میادین نفت و گاز ایران خبر داد و اعلام کرد در سال ۲۰۱۵ معادل گاز وارداتی از ترکمنستان (12میلیاردمکعب) در میادین نفت و گاز ایران در مشعل ها دود شد. البته زنگنه دو سال قبل در مرداد 93 وعده داده بود با افزایش ٢٠٠ میلیون مترمکعبی تولید گاز تا سال ٩٤، ایران از واردات گاز ترکمنستان بی نیاز می شود ولی اینک در انتهای سال 95 با قطع شدن گاز ترکمنستان، ایران نه تنها از این گاز بی نیاز نیست بلکه برای جبران، مردم را دعوت به صرفه جویی کرده و برنامه کاهش مصرف سوخت را در استان های شمالی در نظر می گیرد.

هم اکنون ظریف و تیم دیپلماسی هسته ای کشور در دولت یازدهم می بایست پاسخگو باشند؛ چرا که آن ها علارغم هشدار منتقدین، تمامی ایرادات وارده به متن توافق هسته ای از سوی منتقدین را در زمان تصویب آن در مجلس شورای اسلامی رد می کردند و اذعان بر رفع تمامی تحریم های هسته ای (که تحریم های بانکی را نیز شامل می شوند) به یکباره در روز اجرای برجام لغو خواهند شد و پس از گذشت 10 ماه، هر روز کشور با مسائل جدیدی مواجهه می شود که نشان دهنده عدم صدق و خلاف گویی تیم دیپلماسی هسته ای دولت روحانی بوده و بیان آن وعده ها، صرفا در جلب موافقت نمایندگان مجلس و فریب افکار عمومی بوده است.