هیچ مربی ایرانی در دسته مربیان خلاق نیستند

با پایان یافتن فصل نقل‌وانتقالات زمستانی همواره سوالی در ذهن علاقه‌مندان به فوتبال ایجاد می‌شود که چرا تیم‌ها تا این اندازه دست به تغییر می‌زنند و اجازه می‌دهند برخی بازیکنان لایق به تیمی دیگر بروند. آن هم در شرایطی که در فوتبال روز دنیا هیچ تیمی اجازه نمی‌دهد بازیکنان شایسته و تاثیرگذار به تیم دیگر بروند. مگر اینکه آن بازیکن با قیمتی درخور توجه به باشگاهی معتبر برود.
با توجه به اینکه در نقل‌وانتقالات زمستانی نیز ما شاهد چندین تغییر هستیم و کمتر تیمی را می‌بینیم که نهایتا 2 تا 3 تغییر داشته باشد نظر جلال چراغپور کارشناس فوتبال ایران را درباره این همه تغییر جویا شدیم.


علت تغییرات گسترده‌ای که در فصل نقل‌وانتقالات رخ می‌دهد، چیست؟

ما نقل‌و انتقالات را به دو نوع بررسی می‌کنیم. شکل اول اینکه بگوییم این همه جابه‌جایی در نیم‌فصلی که تیم‌ها 15 بازی در لیگ و نهایتا 2 تا 3 بازی در جام حذفی انجام داد‌ه‌اند چه دلیلی می‌تواند داشته باشد. آن هم در حالی که هر تیم حداقل 5 تا 6 جابجایی در ابتدای فصل داشته است. واقعا چه دلیل وجود دارد که تیم‌ها در نیم‌فصل هم بیش از 3 تغییر دارند؟


شما برای ما علت را توضیح دهید؟

برای اینکه بهتر متوجه این شویم که علت این همه تغییر در نیم‌فصل چیست، فوتبال باشگاهی ایران را با باشگاه‌های طراز اول دنیا مقایسه می‌کنیم و به این نتیجه می‌رسیم که تیم‌های باشگاهی فوتبال ما تنظیم نیستند و بیانگر این موضوع جابه‌جایی‌ها بیش از اندازه آنها در نقل‌وانتقالات است. دلیلش هم استیل و شکل بازی بازیکنان است. یعنی تیم‌ها بر این اساس جلو می‌روند که با خرید بازیکنانی که تصور می‌کنند آنها را موفق می‌کنند به اهداف‌شان برسند. این درحالی است که مطابق آمار هر تیمی که کمتر دچار تغییر می‌شود، موفق‌تر است.


دلیل دوم چیست؟

مسئله دوم اینکه باز در مقایسه با فوتبال روز دنیا ما وارد مقوله‌ای می‌شویم به نام حکومت بازیکنان. یعنی ما مربیانی داریم که با افتخار و سربالا می‌گویند اگر ما یک دروازه‌بان، یک مهاجم گلزن، دو هافبک تاثیرگذار دفاعی و بازیساز، یک گوش چپ کلاسیک و ... نیاز داریم تا تبدیل به تیمی عالی شویم. این کار را در اصطلاح یارکشی می‌‌نامند. یعنی این بازیکن است که تعیین می‌کند که کدام تیم موفق می‌شود و دیگر کسی سراغ تفکر و خلاقیت نمی‌رود. مربیانی که این گونه عمل می‌کنند در دنیا جابه‌جا کننده بازیکن لقب می‌گیرند و در حقیقت مدیر نقل‌وانتقالات هستند و خبری از هنر مربیگری آنها وجود ندارد.


 مگر ما چند نوع مربی در فوتبال داریم؟

در فوتبال امروز ما سه نوع مربی داریم اولین دسته مربیان در دنیا (Free Coach) هستند. مربیانی که به بازیکنان خود اجازه می‌دهند در زمین آزادانه بازی کنند. یعنی هر بازیکن درون زمین آزادانه بازی می‌کند و در حقیقت این تیم‌ها بازیکن محور هستند. کدامیک از مربیان ما بازیکنان خود را آزاد می‌گذارند. در ادامه آنها را معرفی خواهم کرد.
 
شکل بعدی مربیان دنیا چگونه است؟

گونه دوم مربیان در فوتبال دنیا (Order Coach) هستند. مربیانی که دستورالعمل دارند و به بازیکنانی تیم خود می‌گویند که باید درون زمین با این تاکتیکی که من می‌گویم بازی کنید. او تاکتیک مشخصی دارد که هر بازیکنی خارج از آن تاکتیک بازی کند جایی در ترکیب تیم ندارد. بیشتر مربیان آلمانی نظیر توخل سرمربی دورتموند با این روش بازی می کنند. البته مربی بزرگی مثل ژوزه مورینیو هم با این روش تیمش را هدایت می‌کند. مربیان ایرانی که با این روش تیم خود را هدایت می‌کنند هم بعد از توضیح مربیان دسته سوم نام خواهم برد.
 
آخرین گونه مربیان را برای‌مان توضیح دهید...

نوع سوم مربیان در فوتبال دنیا (Creativity Coach) هستند. مربیانی که بازیکن خلق می‌کنند. آنها خوب آموزش می‌دهند و فوتبال به بازیکنان خود یاد می‌دهند. مربیانی نظیر پپ گواردیولا، دیه‌گو سیمئونه و آنتونیو کونته دقیقا با این روش کار می‌کنند و برای همین هم بهترین تیم‌ها را می‌سازند. آنها با بازیکنانی مطرح می‌شوند که اغلب آنها پیش از حضور در تیم‌شان بازیکن مطرحی نیستند. مربیانی از این دست به طور کامل همه فعل‌وانفعالات فنی تیم‌شان را در اختیار دارند. آنها نگران مصدومیت بازیکنان خود نیستند چون همیشه برای آنها جایگزین‌های خوبی در تیم خود ساخته‌اند که به‌راحتی جای بازیکن غایب را می‌گیرد. دلیل این همه نقل‌وانتقالات در فوتبال ما را حالا می‌توان مشخص کرد. معتقدم دلیل اصلی جابه‌جایی بازیکنان در ایران نشان از حکومت بازیکنان و فری کوچ (Free Coach) بودن مربیان ایرانی است که نمی‌توانند بازیکن سازی کنند و دلیلش هم این است که دانش آن را ندارند.


با این حساب مربیانی را داریم که در دسته‌های اول و دوم قرار بگیرند؟
 به اعتقاد من هیچ مربی ایرانی در دسته مربیان خلاق و بازیکن‌ساز قرار نمی‌گیرد. مربیانی مثل حسین فرکی، خداداد عزیزی، مجتبی حسینی، عبدالله ویسی استقلال خوزستان نه سپاهان و تا حدودی امیر قلعه‌نویی جزو مربیانی هستند که در دسته مربیانی هستند که دستورالعمل دارند و بازیکنان باید طبق خواسته آنها درون زمین بازی کنند. دیگر مربیانی که در فوتبال ما هستند همگی بازیکن محور هستند و بازیکنان درون زمین آزادانه بازی می‌کنند. آنها فقط با قدرت بازیکنان خود نتیجه می‌گیرند. تنها مربی که در لیگ باشگاهی ما جزو مربیان خلاق قرار می‌گیرد، برانکو ایوانکوویچ سرمربی پرسپولیس است که نتایج تیم او در دو فصل اخیر بیانگر آن است که او به‌خوبی می‌داند در تیمش چگونه بازیکن‌سازی کند و قالب تاکتیکی موردنظرش را بسازد.