سبك زندگی مخربی كه به اقتصاد آسیب می زند

علیرضا جوادی- بهترین نسخه اجتماعی برای رفع معضل مصرف‌زدگی؛ اصلاح الگوی مصرف و تغییر در الگوی سبک مصرف در جامعه و به ویژه در خانواده‎ها است
رشد تولید داخلی و استحکام بنیان اقتصادی کشور مؤلفه‌ای بوده که سال‎ها است مورد تاکید مقام معظم رهبری و مسئولان نظام و همچنین کارشناسان خبره اقتصادی برای پیشرفت و توسعه کشور و رسیدن به مرحله خودکفایی و خوداتکایی است.
در چند سال اخیر در پیام‎های سال نو مقام معظم رهبری، اقتصاد یکی از محوری‎ترین تأکیدات ایشان بوده است؛ از سویی دیگر اثرات مفید و متضمن حرکت رو به رشد کشور در همین استحکام بنیه اقتصاد کشور خلاصه نمی‎شود و اثرات مثبت خود را بر سایر عرصه‎های جامعه به ویژه فضای اجتماعی، سیاسی و فرهنگی غالب خواهد کرد و عکس این مطلب نیز صادق خواهد بود.
حال آنچه تولید داخلی را دچار اختلال در مسیر رو به رشد خود قرار داده است واردات بی‎رویه کالاست که به نوعی می‎توان گفت بزرگ‌ترین آسیب را به فضای اقتصادی کشور می‎زند؛ زمانی قاچاقچیان نقش اول کابوس‌‏های شبانه تولیدکنندگان داخلی بودند و خواب و خوراک را از صاحبان واحدهای تولیدی گرفته بودند اما این روزها واردات بی‎رویه کالا گوی سبقت را از قاچاقچیان ربوده و زمینه نگرانی تولیدکنندگان و شمارش معکوس برای فشردن دکمه خاموشی دستگاه‎های تولید کننده شده ‎است.
حالا سوال این است که واردات کالا به صورت بی‎رویه علاوه بر مشکلات اقتصادی چه اثرات مخرب دیگری دارد؟ باید گفت بدون تردید افراط و تفریط در هر امری موجب ایجاد اختلال در سیستم می‌شود، لذا درباره واردات کالا نیز اگر این موضوع که گاهی برای کشور نیازی اساسی است از حد خود فراتر برود و کالا به صورت بی‎رویه، بدون کنترل و بیش از نیاز کشور وارد شود قطعاً آثار مخرب و تخریب کننده‎ای در عرصه‎های مختلف خواهد داشت که عرصه اقتصادی تنها یکی از آن‌ها است.
نظام اجتماعی یک سیستم کلان شامل خرده نظام‎های اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی بوده خاصیت هر سیستمی کنش متقابل است؛ یعنی تغییر در یک بخش، روی کل سیستم اثرگذار خواهد بود.
یکی از پیامدهای منفی واردات بی‎رویه کالا ایجاد موج نامطلوب مصرف‎زدگی، تجمل‎گرایی و ریخت و پاش بوده که هم در بیان قرآن کریم و هم معصومین (علیهم السلام) به کرات مورد نکوهش قرار گرفته است. تجمل‎گرایی و مصرف‎زدگی علاوه بر تغییر سبک زندگی اسلامی ایرانی در نوع نگاه افراد نیز تأثیر گذاشته و در اهداف متعالی برای زندگی فرد اختلال ایجاد می‎کند.
نکته دیگری که اخیراً رهبر معظم انقلاب نیز به صراحت به آن اشاره فرمودند برهم خوردن امنیت روانی مردم در جامعه بر اثر مصرف‎زدگی و تجمل‎گرایی است، همه به بر این امر واقف هستیم که امنیت روانی یک جامعه یکی از مؤلفه‌های اقتدار و سلامت آن جامعه است و به خطر افتادن آن تأثیرات نامطلوبی بر جامعه خواهد گذاشت.
 
تاثیر بر فضای روانی جامعه

حمایت از تولیدات داخلی و نگاه به درون کشور به عنوان یک راهبرد ملی و در راستای افق چشم‎انداز کشور همواره مورد تأیید و تاکید مسئولان تراز اول کشور، کارشناسان و متخصصان بوده است زیرا می‎تواند ضمن ایجاد اشتغال و رونق فضای کسب و کار موجب رشد و توسعه ملی، تقویت بنیان‎های اقتصادی کشور، کاهش آسیب‎پذیری اقتصاد کشور باشد.
اما اگر این حمایت به طور کامل انجام نشود و تولید کننده داخلی توسط دولت و دستگاه اجرایی مورد حمایت قرار نگیرد علاوه بر مشکلات ساختاری و اقتصادی که گاهی اوقات به تعطیلی واحدهای تولیدی می‎انجامد در بستر اجتماع و در بطن جامعه موجب سرخوردگی و ناامیدی مردم می‎شود.
عدم تولید داخلی به صورت تلویحی یعنی استفاده از کالای خارجی و مجوز ورود بی‎رویه کالا که در نتیجه آن کم‎کم ذائقه مردم به سمت و سویی گرایش پیدا می‎کند که اعتماد به کالای داخلی کمرنگ می‎شود.


 لزوم بر اصلاح الگوی مصرف

بهترین راه تنظیم بازار تعادل عرضه و تقاضا است، همچنین بهترین نسخه اجتماعی برای رفع معضل مصرف‌زدگی همان دستور و راهبرد توصیه شده مقام معظم رهبری مبنی بر اصلاح الگوی مصرف و تغییر در الگوی سبک مصرف در جامعه و به ویژه در خانواده‎ها است، زیرا مصرف بهینه و درست ضمن آنکه موجب می‎شود بازار عرضه و تقاضا به صورت واقعی شکل بگیرد و تقاضای مازاد بر نیاز موجب برهم خوردن تعادل بازار نشود می‎تواند از تمایل برای واردات بی‎رویه و استقبال از جریان ترویج‎دهنده مصرف‎گرایی جلوگیری کند.
بنابراین به نظر می‎رسد بهترین راه مبارزه عملی و ریشه‎ای در برابر این جریان همان اصلاح الگوی مصرف در جامعه است.
سرمایه‎گذاری در امور تولیدی، کلید رونق فعالیت‎های اقتصادی، رشد تولید ناخالص داخلی، افزایش اشتغال، رشد درآمد سرانه و . . . را به همراه خواهد داشت.


 رسالت ملی

قطعاً بخش اعظمی از بار این کار بر دوش مسئولان و فعالان اقتصادی جامعه است که با افزایش کیفیت تولیدات خود و همچنین تنوع در آن زمینه گرایش و ترجیح مردم را به سوی مصرف محصولات خودی فراهم کنند، اما آن بخش از اقدامات که می‎تواند توسط مردم پایه‎ریزی شود استفاده و خرید کالای داخلی و پرهیز از برند گرایی همراه با ترویج فرهنگ اعتماد به کالای داخلی به عنوان یک رسالت ملی است تا ضمن کاهش تمایل به مصرف کالای خارجی صرفه اقتصادی را برای دلالان اقتصادی که با واردات بی‎رویه بدون توجه به آثار مخرب آن اقدام می‎کنند، کاهش دهیم.
خرید به اندازه و در مواقع نیاز و پرهیز از رفاه‎زدگی در شرایط موجود جامعه که در حال دورخیز برای پیشرفت‎های بزرگ تاریخی بوده یک امر ضروری است.