بلوغ زودرس جنسی در كودكان، واقعی یا كاذب

به گزارش نما ، علایم بلوغ جنسی در دخترها ابتدا به صورت بزرگ وبرجسته شدن بافت پستانها و سپس رویش موهای ناحیه شرمگاهی همراه با تغییرات در دستگاه ژنیتالیا و بدنبال آن رویش موهای ناحیه زیر بغل تظاهر میکند و اغلب بعد از رویش موهای ناحیه زیر بغل خونریزیها در دختران بصورت نامنظم شروع شده بتدریج شکل دوره ای منظم پیدا خواهد نمود.

علایم بلوغ جنسی در پسربچه ها در ابتدا بصورت تغییرات رنگ واندازه کیسه بیضه ها یا اسکروتوم همراه با بزرگی تدریجی بیضه ها تظاهر کرده بدنبال آن رویش موهای ناحیه شرمگاهی هراه با تغییرات صدا و بروز جوشهای صورت ظاهر شده وبا رویش کامل موهای ناحیه زیر بغل به مراحل انتهایی بلوغ نزدیک میشوند.

بروز علایم ثانویه در سنین قبل از 8 سال برای دخترها و قبل از 9 سال برای پسرها به معنای بلوغ زودرس جنسی بوده ونیازمند بررسی و درصورت لزوم اقدام درمانی میباشد.

انواع بلوغ زودرس جنسی

بلوغ زودرس به دو نوع اصلی مرکزی و محیطی تقسیم میگردد. 1.نوع مرکزی تحت تاثیر محوراصلی بلوغ شامل غدد هیپوتالاموس – هیپوفیز- آدرنال یا غده فوق کلیوی میباشد که از مغز فرمان گرفته صفات ثانویه جنسی هم جنس را در کودک بصورت زودهنگام با توالی بلوغ عادی متطاهر میکند این کودکان نسبت به همسالان خود جثه وقد بلندتری دارند وعلایم بلوغ را زودتر از سایر نوجوانان بروز میدهند ولی برخلاف انتظار والدین و گاهی پزشکان نهایتا بدلیل تعجیل در بلوغ نسبت به همسنان خود از قد کوتاهتری برخوردارشده و اغلب محدوده قد این کودکان کمتر ازحد پایین جاده سلامتی خواهد بود.

2.نوع محیطی تحت تاثیر اختلالات ایزوله غدد فوق کلیوی یا تخمدانها در دختران و بیضه ها و طناب های اسپرماتیک یا سایر بیماریهای غدد و متابولیک بدون فرمانگیری از مغز اتفاق افتاده میتواند باعث بروز علایم ثانویه جنسی بدون رعایت توالی معمول مراحل بلوغ و گاها علایم بلوغ غیر همجنس در کودکان شود بدین معنی که ممکن است در دختری علایم بلوغ زودرس با فنوتایپ مردانه را ایجاد نماید.

تقسیم بندی دیگر بلوغ زودرس جنسی بصورت بلوغ کامل یا ناقص (کاذب) میباشد که در ادامه به آن اشاره خواهم نمود.

در بلوغ زودرس از نوع مرکزی همانطور که اشاره شد تولی مراحل بلوغ با توجه به اینکه از مغز فرمان میگیرد اغلب منطقی بوده و کودک از نظر جثه و رشد استخوانی یا به عبارت دیگر سن استخوانی بزرگتر از سن شناسنامه ای خود میباشد علت این عارضه در بسیاری موارد ایدیدوپاتیک یا ناشناخته میباشد ولی وجود ضایعات محور هیپوتالاموس و هیپوفیز در داخل مغز مانند تومورهای این ناحیه یا آسیبهای بافت مغزی این نواحی بدنبال سابقه عفونتهای سیستم عصبی مرکزی مانند انسفالیت یا مننژیت یا سابقه تابش اشعه به مغز مانند کودکانی که تحت شیمی درمانی قرار میگیرند یا وجود هیدروسفالی در ایجاد این حالت شناخته شده است بنابراین کلیه کودکانی که با علایم بلوغ زودرس جنسی مر اجعه مینمایند باید اندازه گیری هورمونهای تحت تاثیر محور یاد شده و گرافی استخوانی جهت تعیین سن استخوانی و در صورت لزوم سونوگرافی رحم وتخمدانها در دختران جهت تعیین تاثیرات بلوغ بروی این اندامها صورت گیرد ودر صورت تایید بلوغ زودرس با منشا مرکزی با وجود شیوع کمتر از 10 درصدی ضایعات یا تومورهای در گیر کننده غدد هیپوتالاموس و هیپوفیز مطالعات تصویر برداری مانند اسکن مغزی انجام گردد لازم به ذکر است اغلب موارد تومورهای این ناحیه در کودکان خوش خیم بوده با کنترل صرف علایم بلوغ و مهار این محور میتوان کودک را تحت درمان قرار داد .

درمان این کودکان با داروهای مهار کننده فرایند بلوغ و ساپرس کردن این محور منجر به توقف حتی پسرفت نسبی علایم بلوغ شده و این کودکان اغلب در نهایت به قدی در حد نرمال جامعه دست خواهند یافت.

در بلوغ زودرس از نوع محیطی با توجه به اینکه فرایند بلوغ بدون فرمانگیری منطقی از مغز است علایم ثانویه اغلب با توالی غیر متداول و گاها غیر همجنس تظاهر میکند ار علل این نوع بلوغ زودرس اختلال در غدد فوق کلیوی یا تخمدانها و رحم در ختران و ضایعات وتومورهای بیضه ها و طناب اسپرماتیک در پسرها یا اختلات سایر ارگانها مانند تومورهای کبدی یا کمکاری پیشرفته تیرویید و سایر این موارد میباشد که در این موارد اغلب درمان بیماری زمینه ای سبب توقف پیشرفت بیماری شده و در مواردی که علایم بیماری شدید و طولانی میباشد با فعال شدن طبیعی محور بلوغ میتوان با سرکوب کردن این محور به کنترل بیماری کمک کرد این کودکان نهایتا ممکن است به قد ایده آل دست نیافته ولی تاثیرات خوبی از درمان خواهند گرفت.

لازم به توضیح است متداول ترین راه سرکوب محور فرمان بلوغ در ایران اسنفاده از تزریق ماهیانه امپولهای دیفرلین یا دکاپپتایل است که تحت نظر پزشک انجام میگیرد و هیچ عارضه جدی و شناخته شده ای ندارد.
ا
انواع بلوغ ناکامل شامل 1.تلارک زودرس (بزرگی سینه ها) 2. پوبارک زودرس (رویش زودهنگام موهای زیر بغل و ناحیه شرمگاهی ) و3.منارک زودرس (شروع زودهنگام قایدگی در دخترها) میباشد که در تمام این موارد سایر علایم بلوغ ظاهر نشده نتایج آزمایشات کلینیکی و گرافیها طبیعی است و اغلب موارد بدون درمان متوقف شده یا پسرفت مینمایند.

در موارد تلارک زودرس دخترها و گاها پسرها در سنین 2 تا 4 سالگی دچار رشد سریع پستانها شده و همانطور که اشاره شد سایر علایم بلوغ را نخواهند داشت اغلب این کودکان بعد از 3 تا 5 سال بتدریج دچار پسرفت اندازه سینه ها شده و بدون نیاز به اقدام درمانی بهبود میابند.

در موارد پوبارک زودرس اغلب کودکان در سنین فبل از بلوغ دچار رشد موهای ناحیه تناسلی و با احتمال کمتر ناحیه زیر بغل میشوند و نتایج آزمایشات هورمونی طبیعی بوده و سایر علایم بلوغ را تجربه نخواهند کرد
در موارد منارک زودرس که مختص دختر بچه ها میباشد ممکن است که دخترها در سن کودکی دچار چندین نوبت خونریزی شده و سپس در تمام موارد بصورت خودبخودی بهبود یابند.

این موارد به عنوان بلوغ زودرس کاذب شناخته شده که البته در مواجهه با این موارد لازم است مطالعلت و بررسیهای آزمایشگاهی توسط پزشک انجام شده و سایر جنبه های بلوغ مد نظر گرفته شود و در صورت تایید کاذب بودن علایم اغلب نیازی به اقدامات درمانی نمیباشد.

منبع: سایت دکتر بهنام مقدادی/متخصص اطفال