تلاش عربستان برای دستیابی به انرژی هسته‌ای

به گزارش نما، این توافق از یک سو میلیاردها دلار عاید شرکت های آمریکایی خواهد کرد و از سوی دیگر در صورت انعقاد، مواضع آمریکا را در زمینه منع گسترش سلاح های هسته‌ای در مواجهه با دو کشور که یکی دوست و دیگری دشمن به حساب می آید به چالش خواهد کشید. دو مقام دولت آمریکا و سه مشاور اعلام کردند ریک پری، وزیر انرژی آمریکا ریاست هیئت آمریکایی را در گفتگوهای روز جمعه با سعودی ها در لندن بر عهده خواهد داشت.

این نشست در حالی برگزار می شود که عربستان سعودی به دنبال برنامه انرژی هسته ای بدون محدودیت بر بخش غنی سازی و بازفراوری اورانیوم است که در چارچوب توافقنامه همکاری با آمریکا مورد نیاز خواهد بود. اما یک نکته وجود دارد و آن اینکه بنا به گفته مقاماتی که خواستند نامشان فاش نشود سعودی ها اعلام کرده‌اند این ممنوعیت ها را در صورتی خواهند پذیرفت که محدودیت های اعمال شده در توافق هسته ای با ایران تشدید شود.

هنگامیکه باراک اوباما، رئیس جمهور پیشین آمریکا توافق هسته ای با ایران را منعقد کرد، مقامات دولت وی تاکید کردند استانداردهای منع گسترش تسلیحات هسته ای برای دیگر کشوها تضعیف نخواهد شد. اما این مسئولیت دشوار در حال حاضر بر عهده دونالد ترامپ، رئیس جمهور فعلی آمریکاست و سعودی ها در میان نزدیک ترین متحدان وی اکنون یک سوال ساده را مطرح می کنند: اگر ایران می تواند اورانیوم را غنی سازی کند، چرا ما نمی توانیم؟

عادل الجبیر، وزیر امور خارجه عربستان سعودی این ماه در کنفرانس امنیتی مونیخ اعلام کرد: «مقصود ما این است که خواهان حقوقی مشابه دیگر کشورها هستیم.»

آنچه در سفر پری مطرح است مربوط به توافقنامه موسوم به "توافقنامه 123" است. چنانچه این توافق منعقد نشود شرکت های انرژی هسته ای آمریکا همچون «وستینگ هاوس» فرصت های تجاری را با سعودی ها از دست خواهند داد. مقامات آمریکا اعلام کردند سعودی ها چشم انداز دستیابی به این توافق را رد نکرده اند مشروط بر اینکه محدودیت های جدید بر فعالیت های هسته‌ای ایران اعمال شود.

دونالد ترامپ با نگرانی های عربستان سعودی درباره توافق هسته‌ای ایران سهیم است؛ توافقی که ترامپ آن را بدترین توافق خواند و بارها تهدید به خروج از آن کرده است. وی ماه ژانویه متعهد شد چنانچه این توافق اصلاح نشود از تمدید تعلیق تحریم‌ها بر ضد ایران خودداری کند.

ترامپ چهار موضوع مشخص را مطرح کرده است که باید به آنها پرداخته شود و دو مورد آن مربوط به توافق هسته ای ایران نمی شود. موضوعاتی همچون تعیین تاریخ انقضاء برخی محدودیت های هسته ای، بازرسی سایت های نظامی ایران، فعالیت موشکی بالستیک و فعالیت ایران در کشورهای خاورمیانه.

گروهی به ریاست برایان هوک، مدیر برنامه ریزی سیاسی وزارت امور خارجه آمریکا به تازگی دوبار با مقامات اروپا دیدار کرده است، یک دیدار ماه گذشته در لندن انجام شد و دیدار دیگر مربوط به هفته گذشته در پاریس می شود. هدف از این دیدارها تلاش برای جلب تعهد اروپا به همگام شدن با آمریکا در اعمال مجدد تحریم ها علیه ایران در صورتی است که ایران محدودیت های جدید هسته ای را نقض کند. قرار است سومین دیدار ماه مارس در برلین انجام شود.

بنا بر اعلام مقامات و مشاوران آمریکایی، انگلیس، آلمان و فرانسه کشورهایی هستند که تا حدودی این ایده ها را پذیرفته اند و کانون این تلاش ها دستیابی به توافقنامه متممی است که نگرانی های ترامپ را بدون برهم زدن توافق هسته ای ایران برطرف می کند و تعهدات اروپا را برای بررسی پاسخ های جدی تر و اعمال تحریم هایی به خاطر فعالیت موشکی ایران، حمایت از حزب الله و دیگر مسائل غیرهسته ای شامل می شود.

در حال حاضر ایران می تواند از مقادیر مشخصی سانتریفوژ استفاده و اورانیوم را غنی سازی کند البته در سطوحی پایین تر از سطح مورد نیاز در تولید تسلیحات هسته ای.

در چارچوب توافقنامه 123، کشورهای خارجی می توانند در صورت موافقت با خودداری از غنی سازی اورانیوم و بازفراوی پلوتونیوم فن آوری هسته ای آمریکا را خریداری کنند که به دنبال آن دانش هسته ای نیز در اختیار آنها قرار خواهد گرفت. توافقی که با هدف جلوگیری از دستیابی ایران به تسلیحات هسته ای حاصل شد دست این کشور را باز گذاشته و در عین حال به زیان عربستان سعودی و دیگر کشورهایی است که دامنه برنامه های هسته ای خود را محدود کرده اند. دست کم 23 کشور از جمله کره جنوبی، آفریقای جنوبی و ویتنام این توافقنامه را با واشنگتن امضاء کرده اند.

امارات عربی متحده سال 2009 میلادی وارد این توافق با آمریکا شد. هنگامیکه توافق هسته ای ایران امضاء شد، سفیر امارات در واشنگتن اعلام کرد امارات دیگر احساس نمی کند باید مقید به مفاد توافقی باشد که این کشور را از غنی سازی منع می کند.

در عین حال نگرانی هایی وجود دارد که اختلاف آمریکا و عربستان سعودی موجب روی آوردن عربستان سعودی به رقبای آمریکا یعنی روسیه و چین شود که شرکت های هسته ای آنها در حال رقابت برای احداث راکتورهایی در عربستان سعودی هستند و این اقدام نظارت آمریکا را برفعالیت های هسته‌ای عربستان در آینده کاهش خواهد داد.