پایان یك سفر آغاز چند حركت

الف- مقدمه

سفرهاى استانى امام خامنه اى (مدظله العالى) سال ها است كه ادامه دارد. منشأ اين سفر روحيه مردمگرايى و اعتقاد معظم له به جايگاه رفيع مردم در نظام اسلامى است. سفرهاى ايشان هميشه براى مردم و منطقه اى كه ميزبان معظم له هستند و نيز براى كل كشور پرخير و بركت بوده است. حضور رهبر معظم انقلاب در مناطق و شهرهاى مختلف كشور با استقبال باشكوه و شورآفرين مواجه مى شود و كل منطقه را به وجد مى آورد و مردم آن سامان از لحاظ روحى بازسازى مى شوند و براى شان اتفاقات دل انگيز و به يادمادنى رخ مى دهد و به نوبت، سيماى گرانقدر مردم سالارى دينى را بازآفرينى و بازنمايى مى كند و سخنرانى هاى پياپى امام خامنه اى (مدظله العالى) در جمع ها و گروه هاى مختلف ، ساير بخش هاى ملت در اقصا نقاط كشور را در بركات اين سفرها شريك مى كند. شايد نفس اين سفرها در مناطق مختلف دنيا مشابه داشته باشد، اما يقيناً نحوه استقبال از رهبرى كاملاً بى نظير و يگانه است، از اين رو رسانه هاى جهانى از روى حقه و كينه آن را بازتاب نمى دهند و اين به معناى بى خبر بودن مردم جهان از اين مقوله نيست، چرا كه رسانه هاى زيادى هستند كه از حصار تحريم اين وقايع بزرگ و بى مثال مى گذرند و ديگران را آگاه مى كنند. در سفر اخير امام خامنه اى (مدظله العالى) به استان خراسان شمالى همه موارد پيش گفته در اوج اتفاق افتاد و روح ملتهب و بيقرار اين خطه كه مدت زمان طويلى منتظر سفر رهبر معظم انقلاب به آن ديار بود، با ورود و استقرار معظم له آرام گفت. امام خامنه اى (مدظله العالى) در اين سفر هشت روزه در ديدار گروه ها مختلف سخنرانى هاى متعددى داشتند كه در آن به مسائل بسيار مهمى پرداختند. نوشتار حاضر در يك جمع بندى ناتمام و از زاويه اى خاص به تبيين بخش هايى از اين سخنرانى ها پرداخته است.

سفر امام خامنه اي (مدظله العالي) دو برنامه ريزي داشت يكي مربوط به ظاهر سفر و ديگري خاص شخص مقام معظم رهبري. برنامه ريزي اول در پي سامان دادن به رفت و آمدها، اسكان، ديدارها و ... بود و برنامه دوم كه بسيار دقيق، هوشمندانه كاملاً هدفمند و به روز تدوين شده بود. پرداختن به مهم ترين مسائل كشور را دنبال مي كرد. به همين سبب بيانات امام خامنه اي (مدظله العالي) در عين تعدد، بسيار متنوع و فراگير بود. سخنراني هاي معظم له از يك منظر سه ويژگي داشت: 1- سرشار از اميد، حركت و شورآفريني 2- نگاه مستقيم و غيرمستقيم به دشمن 3- برخوردار از موضوعات داخلي بسيار مهم و تعيين كننده. از منظر ديگري بيانات معظم له سرفصل ها و زيرفصل هاي خاص و روشنگر داشت، برخي از آنها عبارتند از: پيشرفت، علما و حوزه علميه، آموزش و پرورش، بسيج، جوانان، سبك زندگي، دشمن و مسئولان. اين موضوعات بسيار مهم هر يك به فراخور از زير فصل هاي مهمي برخوردارند كه ايشان در بيانات شان به آنها پرداختند. موضوعاتي كه رهبر معظم انقلاب مطرح ساختند از حيث مخاطب و پيام نيز به سه قسم تقسيم مي شود: 1- مردم، تبيين و آگاه سازي 2- مسئولان و مسئوليت آفريني 3- دشمن و هشدار و موقعيت نمايي. در ذيل سعي شده به اختصار به موارد فوق پرداخته شود.r>ب- اميد، حركت، شورآفريني نفس سفر امام خامنه اي (مدظله العالي) به نقاط مختلف كشور با خود هر سه ويژگي اميد، حركت و شورآفريني را دارد؛ لكن معظم له از اين ويژگي ذاتي به عنوان بستر و محملي براي دميدن روح اميد، حركت و شورآفريني به آحاد ملت استفاده مي كنند و اين مهم از طريق بيانات نكته سنجانه و دقيق و عميق ايشان صورت مي گيرد. توجه و اصرار ايشان به سه گانه فوق به اين دليل است كه: 1- دشمن از ابتداي انقلاب روش القاي يأس و نااميدي را انتخاب كرده و با شدت بيشتري آن را ادامه مي دهد و از هر بهانه اي كه بتواند اندكي به اين موضوع كمك كند بهره مي گيرد. دشمن مي داند بزرگ ترين آفت اراده هاي محكم و پولادين تزريق روح يأس و نااميدي به آن است و با اينكه اثرگذاري اين روش به زمان طولاني و كارپيوسته و مداوم نياز دارد، دشمن با صبوري اين كار را دنبال مي كند؛ از اين رو چنانچه در فرمايشات رهبر معظم انقلاب دقت شود، بيشتر آنها صريح و به اشاره از سه گانه فوق برخوردار است و به نوعي همه آنها با اميد، حركت و شورآفريني مرتبط است.

ج- توجه مستقيم و غيرمستقيم به دشمن

تجربه و هوشمندي امام خامنه اي (مدظله العالي) و عملكرد دشمن كه كاملاً زير ذره بين نگاه موشكاف معظم له قرار دارد سبب شده ايشان يك لحظه از دشمن غافل نباشد و يافته هايش درباره دشمن را در مسائلي كه با مردم در ميان مي گذارند، مي گنجانند و مستقيم و يا غيرمستقيم به آن مي پردازند، اين روش مواجهه با دشمن سبب مي شود مردم نيز در بيشتر اوقات نسبت به دشمن حساس و هوشيار باشند و به راحتي تحت تأثير القائات رسانه اي آن قرار نگيرند.

د-موضوعات داخلي بسيار مهم و تعيين كننده

در يك تقسيم بندي ساده و ابتدايي مشخص مي شود بيشتر موضوعاتي كه رهبر معظم انقلاب به آن پرداختند، داخلي بود و حتي در بعضي مواقع كه بحث دشمن هم به ميان آمده، بخشي از موضوع با مسائل داخلي ارتباط داشته است. اصل هم همين است، اما در اين ميان، مهم نوع و اهميت موضوعات داخلي است كه انتخاب شده اند. يقيناً موضوعاتي كه انتخاب شده اند، بخشي از سپهر يك انديشه وسيعند و يا ناشي از يك دغدغه و نگراني. نمونه مورد اول بحث «پيشرفت» است و نمونه مورد دوم، هشدار درباره آلودگي جوانان به «مواد مخدر». در اين ميان بحث اول بسيار مهم تر است زيرا از نشانه هاي بروزيافته آن مي توان فهميد كه مسير انتخاب شده به نقطه روشن و ارزشمندي مي رسد اگر چه نبايد از بحث دوم هم غافل شد چرا كه در صورت غفلت از آن، رهزن بحث اول مي شود.

ه- پيشرفت

مقوله «پيشرفت» از كليد واژه هاي اصلي امام خامنه اي (مدظله العالي) در اين سفر بود كه قطعاً از برنامه ها و اهداف معظم له نيز است. از مهم ترين ويژگي هاي برانگيزاننده اين كليد واژه «اميد» است؛ از اين رو رهبر معظم انقلاب پس از اينكه در ديدار با مردم بجنورد درباره «پيشرفت» صحبت كردند، ابعاد جديدي از آن را در جمع مردم اسفراين بروز دادند و صراحتاً فرمودند: ما عرض كرديم كه هدف، پيشرفت است. پيشرفت به معناي تحرك دائمي است. اگر دقت كنيم، پيشرفت، هم راه و مسيراست، هم هدف است. ما مي گوييم هدف، پيشرفت است؛ در حالي كه پيشرفت يعني حركت به جلو. چطور حركت به جلو مي تواند هدف قرار بگيرد؟ توضيحش اين است كه پيشرفت انسان هرگز متوقف نمي شود،. يعني خداي متعال انسان را آنچنان آفريده است كه حركت او به جلو در ميدان هاي مختلف هيچ وقت به حد يقف نمي رسد. امام خامنه اي (مدظله العالي) براي روشن تر شدن اين بحث و نيز برانگيزاننده تر كردن آن به دو شاخص مهم پيشرفت يعني «عزت ملي و اعتماد به نفس» و «عدالت» پرداختند و آن را تشريح كردند. بازكردن ابعاد مختلف اين بحث حياتي در اصل با مشتاق تر كردن مردم كه همان اوج گرفتن روح اميد است، القائات يأس آور و نااميدكننده دشمن را كه اين روزها شديدتر و بيشتر شده است، خنثي مي كند.

و- علما در حوزه هاي علميه

موضوع «علما و حوزه هاي علميه» بسيار مهمند زيرا به اصل نظام وانقلاب ارتباط دارد و انقلاب زاييده حوزه علميه است. به همين سبب دشمن هم به آن توجه زيادي دارد و با حرص و طمع زياد مسائل آن را دنبال مي كند؛ از آنجايي كه قاطبه حوزويان از اصلي ترين حاميان نظام و انقلاب هستند و توانمندي زيادي براي سبك تر كردن بار نظام و خنثي كردن توطئه دشمنان دارند و همچنين رسالت ديني سنگيني بر دوش شان است، امام خامنه اي(مدظله العالي) پس از دعوت آنها به هجرت به شهرهاي كوچك تر كه به حضور آنها نياز دارند و ارتباط مستمر و از نزديك با جوانان ودانشجويان به اين نكته اساسي و محوري پرداختند كه: «حوزه هاي علميه بايد خود را سربازان نظام بدانند، براي نظام كار كنند، براي نظام دل بسوزانند، در خدمت تقويت نظام حركت كنند و اين درست بر عكس آن چيزي است كه سياست سرويس هاي امنيتي انگليس و آمريكا و اسرائيل و ديگرن دنبال مي كنند. آنها تلاش مي كنند بلكه بتوانند يك منفذي پيدا كنند. يك آخوندي يك گوشه اي حرفي مي زند كه علي الظاهر بر خلاف خواست و فهم و عقيده كلي نظام است، بزرگش مي كنند، آن آدم را اگر كوچك هم باشد، از او يك تصوير بزرگي درست مي كنند، براي اينكه فاصله بين نظام و روحانيت را برجسته كنند؛ القا كنند كه چنين فاصله اي وجود دارد. بنابراين حوزه هاي علميه نمي توانند سكولار باشند. اينكه ما به مسائل نظام كار نداريم، به مسائل حكومت كار نداريم، اين سكولاريسم است.»

ز- آموزش و پرورش

وظيفه اي كه بر عهده «آموزش و پرورش» است از جمله مسائلي است كه اسلام به آن بسيار توجه دارد و انقلاب و نظام نيز به آن بسيار نياز دارند و آن يعني، ساختن و آماده كردن يك انسان براي زندگي سالم در جامعه. اين مسئله زماني اهميت مضاعف پيدا مي كند كه معلوم شود دشمنان نظام اسلامي نيز با پي بردن به نقش آموزش و پرورش به انحاي مختلف تلاش مي كنند تا در انجام وظيفه و موفقيت آن اخلال ايجاد كنند. موضوع آموزش و پرورش در نزد رهبر معظم انقلاب آنقدر اهميت دارد كه پس از اشاره به پيشرفت هاي مهم كشور در عرصه هاي مختلف مي فرمايند: «خب، وقتي به رسالت كشف و رسالت اسلامي ملت، انسان با اين ديد نگاه مي كند- كه يك صيرورت همه جانبه مجموعي براي كشور است- آنگاه نقش آموزش، نقش پرورش نقش محيط هاي آموزشي آشكار مي شود. در كشور ما، آموزش و پرورش و آموزش عالي، نقش پيدا مي كنند.» و همين اهميت باعث شده تا ايشان به موضوعات جزءتر مانند نهادينه شدن احترام و تقدير استاد، ضرورت و تعليم فلسفه به كودكان، تقويت خودباوري در كودكان، دادن نگاه بلندهمتانه به كودكان و جوانان، مطالعه و كتاب خواني، بالا بردن روحيه اميد در جوانان و ... نيز پرداختند. اينگونه پرداختن به موضوع آموزش و پرورش از جايگاه رفيع آن در سپهر انديشه رهبر معظم انقلاب حكايت دارد.

ح- بسيج

«بسيج» در زمره موضوعاتي است كه امام خامنه اي (مدظله العالي) در مقايسه با موضوعات ديگر درباره آن بيشتر صحبت كرده اند و جايگاه و موقعيت بسيج در نزد معظم له بر همگان روشن است از اين رو در اين باره به دو نكته از فرمايشات ايشان درباره بسيج بسنده مي شود. فرمانده كل قوا در بيان نقش و جايگاه بسج فرمودند: «بسيج كليدي طلايي و هديه خداوند به ملت ايران است و همچنانكه تاكنون گره هاي فراواني را باز كرده، در آينده نيز پيش برنده مسائل مهم و مورد نياز كشور و جامعه خواهد بود.» معظم له در روند بازخواني خصوصيات بسيج با ذكر «بصيرت» به عنوان يكي از خصوصيات بسيج كه مردم هم به آن نيازمندند بصيرت را «تشخيص خط و نقطه درگيري با دشمن» دانستند و در توضيح آن فرمودند: «برخي، نقطه درگيري با دشمن را اشتباه مي گيرند و توپخانه خود را به سمت آن نقطه به كار مي اندازند در حالي كه دوست در آنجا قرار دارد، نه دشمن» از اين توضيح مشخص مي شود كه كاركرد اين بخش از مفهوم «بصيرت» بيشتر در وضعيت فضاهاي شبهه ناك و فتنه است كه در ظاهر، همه، لباس و ظاهر خودي دارند و از ابتداي انقلاب نيز سنگين ترين ضربات از چنين فضاهايي به نظام وارد شده است در وضعيت هايي از اين دست كه خباثت تيره و سياه شبهه و فتنه تشخيص مسير و خودي را از غيرخودي مشكل مي كند، تنها «بصيرت» است كه مي تواند محيط را روشن كند و راه را نشان دهد.

ط- سبك زندگي

زندگي بشر معاصر به موازات پيشرفت و تحول فناورانه در عرصه هاي مختلف تغيير يافت. اين تغيير آنچنان عميق، بي رحمانه و تهاجمي بوده كه به جرئت مي توان گفت در بيشتر جوامع، اثري از زندگي گذشته آنها وجود ندارد. سردمداراي كشورهاي سلطه جو در پيشرفت و تحول موجب شد تا اين تحول ابتدا جامعه آنها را متحول كند و سپس با تغييرات هدفمندي كه در آن انجام گرفت، روانه ساير كشورها شد. هدف اين تهاجم به ظاهر مشفقانه، سيطره بر ساير ملت ها از طريق تغيير در «سبك زندگي» آنها بوده كه تا حد بسيار زيادي هم موفق شدند. اهميت بنيادي اين موضوع امام خامنه اي (مدظله العالي) را بر آن داشت تا در ديدار جوانان استان خراسان شمالي به اين موضوع پرداختند و آن را بخش «حقيقي و اساسي» تمدن خواندند و مسائلي نظير خانواده، ازدواج، نوع مسكن، نوع لباس، الگوي مصرف، تفريحات، كسب و كار و رفتارهاي فردي و اجتماعي در محيط هاي مختلف را از موضوعات «سبك زندگي» دانستند و فرمودند: «در واقع سبك زندگي به همه مسائلي برمي گردد كه متن زندگي انسان را شكل مي دهند.» و پس از آن نيز به موقعيت ايران نسبت به آن اشاره كرده و اظهار داشتند:«متأسفانه ما دراين بخش، پيشرفت چشمگيري نداشته ... و پيشرفت نكرده ايم.» تسلط ويرانگر غرب بر سبك و فرهنگ زندگي ديگران موجب اين هشدار جدي رهبر معظم انقلاب شد: «تقليد از غرب هيچ ملتي را به جايي نمي رساند... فرهنگ غرب اصولاً فرهنگي مهاجم است و به هر دليلي در هر كشوري رواج يابد به تدريج فرهنگ و هويت آن ملت را نابود مي كند.»

ي- دشمن

شناخت دقيق ماهيت و هويت و رفتار دشمنان انقلاب و نظام باعث شده كه امام خامنه اي (مدظله العالي) آني از دشمن غافل نشود و صحبت و هشدار درباره دشمن به يكي از اصول معظم له تبديل شده است. كمتر سخنراني از ايشان وجوددارد كه در آن به مسائل اصلي و كلان پرداخته شده باشد و از دشمن سخني گفته نشده باشد. شناخت ظاهري دشمن كار چندان سختي نيست و چون دشمن هميشه در عرصه هاي ظاهري حضور ندارند و بيشتر مايل است برنامه ها و نقشه هايش را در خفا اجرا كند، استشمام حضور دشمن در صحنه هاي مختلف و رسيدن به مخفيگاه آن كار مهمي است كه از عهده افراد خاص برمي آيد و آنها پس از شناسايي دشمن او را رسوا مي كنند. رهبر معظم انقلاب در بيانات اين سفر بارها صراحتاً و تلويحاً به وجود، حضور و تلاش دشمن براي ضربه به نظام اشاره و آن را گوشزد كردند تا دشمن شناسي و حساسيت نسبت به آن براي همگان مهم شمرده شود.

ك- مخاطب و پيام

در كل، بيانات امام خامنه اي در اين سفر، سه دسته مخاطب با پيام هاي خاص داشت:

1- مردم، با پيام تبيين و آگاه سازي؛ مردم ايران با شنيدن بيانات امام خامنه اي(مدظله العالي) كه موضوعات و محورهاي متعددي داشت با مسائل مهمي آشنا شدند كه آگاهي از آن براي همراهي نظام و انقلاب تا رسيدن به اهداف بلند آن ضروري است. شنيدن مشتاقانه اين مسائل از زبان مقام معظم رهبري عقب ماندگي هاي آنها و ناكامي رسانه ها را در ارتباط با مردم در اين حوزه ها جبران مي كند و بر بالندگي و پويايي آنها مي افزايد.

2- مسئولان، با پيام مسئوليت آفريني؛ نكات بسياري در بيانات رهبر معظم انقلاب وجود داشت كه پس از آگاهي مردم از آنها براي كارآمد شدن و تداوم يافتن و نتيجه دادن به مسئوليت شناسي مسئولان از آن موضوعات، اجرا كردن آنها باز مي گردد.

3- دشمن، با پيام هشدار و موقعيت نمايي؛ يكي از سه مخاطب بيانات امام خامنه اي (مدظله العالي) دشمنان انقلاب و نظامند كه از بيانات معظم له دو نكته را دريافتند يك اينكه، نظام اسلامي به چه مي انديشد و نگاهش به كدام افق دوخته شده و با كدام عده و عده درصدد ره سپردن است و دو اينكه، ميزان آمادگي و توان جمهوري اسلامي ايران و از همه مهم تر روحيه دشمن ستيزي ملت چقدر است و موقعيت كنوني اش در منازعات احتمالي، چگونه است. به نظر مي رسد مخاطبان سه گانه بيانات مقام معظم رهبري به روشني پيام هاي مربوط به خود را دريافتند و معظم له به اهداف چندگانه سفرشان دست يافتند. حال بايد منتظر ماند و نتيجه اين پيام ها را در رفتار و عملكرد مخاطبان ديد.