آیا بازی برجامی ایران معقولانه است؟

جمهوری اسلامی ایران امروز در تصمیمی مهم اعلام کرد که از برخی تعهدات برجام در پاسخ به عدم تعهد طرف مقابل خارج خواهد شد.

با توجه به شرایط پیچیده امروزی شاید این سوال مطرح شود که این کار تهران معقولانه است یا به بدتر شدن اوضاع می انجامد.

برای پاسخ به این سوال درک چند نکته مهم ضروری است:

۱- تلاش آمریکا در تشدید فشار و تحریم هر روز عرصه را بر مردم و دولت ایران تنگ تر کرده و در مقابل اعضای برجام تاکنون هیچ حرکت موثری نکردند.

۲- ترامپ با خروج از برجام، نقض روشن تعهد بین المللی را به ظهور رسانده ولی در مقابل اعضای برجام تاکنون هیچ حرکت موثری انجام ندادند.

۳- تندروهای افراطی در کاخ سفید هر روز حلقه جدیدی از فشارهای سیاسی و اقتصادی را رونمایی می کنند ولی اعضای برجام حرکتی نشان ندادند

۴- اینک سردمداران کاخ سفید در تلاشند تا با کنترل نفت و حتی پتروشیمی درامدهای ایران را به صفر برسانند ولی باز هم اعضای برجام کاری نکردند

در چنین شرایطی عقل حسابگر اقتضا دارد تا بدلیل تمامی هزینه ها و خویشتنداری تهران در قبال بد عهدی اروپا و خصومت آمریکا حرکتی صورت گیرد تا فضای فعلی تغییر یابد و صحنه بازی نیز عوض شود.

در چنین حالتی ایران می تواند سه اقدام انجام دهد:

۱- کلا از برجام خارج شود که هزینه های آن برای نظام بسیار بالاست و عقلای قوم چنین نسخه ای را در شرایط فعلی تجویز نمی کنند.

۲- با توجه به تعهدات برجام و مکانیزیم های موجود درآن تهران به کاهش تعهدات روی اورده و بقیه را مجاب و یا مجبور به اقدام موثر و مثبت کند که اینک چنین فرایندی در حال طی شدن است.

۳- گزینه نهایی خروج از ان پی تی است که با توجه به سوابق رفتاری و سیاست های اعلامی این کار ممکن نیست مگر اینکه مواضع قبلی اصلاح یا تغییر یابد که تاکنون علامتی دال بر تغییر نداریم در عین حال این اقدام شانس دیپلماسی را به صفر می رساند.

اقدام امروز تهران رفتار عاقلانه و منطقی درقبال بی منطقی امریکا ، وقت کشی اروپا و نظاره گر بودن چین و روسیه بوده است تا با تغییر در شرایط بازی بنوعی تحرک در رقبا این صحنه ایجاد شود زیرا به نظر می رسد این افق با توجه به شرایط بین المللی دست یافتنی است چرا که اروپا برجام را برای خود امری حیثیتی می داند و دو قدرت دیگر هم با فضای برجام بهتر با ایران همکاری خواهند داشت لذا نامه امروز حسن روحانی به ۵ کشور بنوعی یاداوری تعهدات به کشورهایی است که یا تعهدات را فراموش کردند یا نیاز به تلنگری داشتند تا قرار چندسال پیش را در ذهن خود مرور نمایند.

سخن آخر: چند سال از امضای برجام گذشته و سیاست صبر و انتظار ایران نمی توانست در سایه ادامه حیات بدون مزیت برجام تداوم یابد لذا ضرورت یک حرکت برانگیزاننده احساس شد و ارسال نامه امروز آغاز یک فرایند معطوف به نتیجه است که فعلا بیشتر از همه در زمین اروپا در چرخش است. به نظر می رسد بار دیگر قاره سبز باید خودی نشان دهد تا زحمات یک دهه تلاش طاقت فرسای دیپلماتیک به نقطه صفر باز نگردد.