نسخه چاپی

سعادت جمعي مهمترين هدف سياست علوي

غدیر روز خنده بر لب ، حسد و كینه در دل

عکس خبري -غدير روز خنده بر لب و حسد و کينه در دل

غدیر ما را یاد كسانی می اندازد كه با لب خندان به مولای متقیان تبریك گفتند و در دل چنان حقد و حسد وجودشان را فرا گرفته بود كه از هیچ دشمنی ضد حضرت دریغ نكردند.

غدیر خم روزی است که راه نجات خلق خدا بر همگان معرفی شد تا بدانند که زمین خالی از حجت باقی نخواهد ماند، غدیر ما را یاد کسانی می اندازد که با لب خندان به مولای متقیان تبریک گفتند و در دل چنان حقد و حسد وجودشان را فرا گرفته بود که از هیچ دشمنی ضد حضرت دریغ نکردند.
غدیر یاد کسانی را زنده می کند که هنوز پیکر مطهر رسول خدا غسل و کفن ندارد، در حال حیله کردن برای غصب خلافت بودند و برای رسیدن به آن و حفظ قدرت چه کارها که نکردند. اما بیش از اینها غدیر ما را یاد سیاست علوی می اندازد، همان سیاستی که بعد از غصب خلافت چون مردم از حق او روی گرداندند، خانه نشینی را برگزید.
برخورد قاطع با فرصت طلبان و منافقان
علی علیه السلام در تمامي عرصه هاي زندگي، مظهر كامل عبوديت الهي بود. اين امر در شخصيت سياسي وي كاملاً آشكار است.
پس از رحلت پيامبر (ص) ، ابوبكر به خلافت رسيد. ابوسفيان كه در پي فرصتي براي ايجاد فتنه در جامعه ي نوپاي اسلامي بود، از اميرمومنان خواست تا خلافت ابوبكر را نپذيرد و گفت: «اگر بخواهم، زمين را از سرباز و اسب پر مي كنم و خلافت را از او ميستانم.»
حضرت علي (ع) كه نيك مي دانست ابوسفيان از غصب خلافت خشنود است، به او فرمود: «اي ابوسفيان! مومنان نسبت به يكديگر خيرخواه اند، اما منافقان مردمي حيله گرند و به يكديگر خيانت مي كنند. اگرچه خانه ها و بدن هايشان به يكديگر نزديك باشند.»
امام مي دانست كه براي رسيدن به حق خود نبايد به هر وسيله اي دست يازد؛ به همين دليل، درخواست ابوسفيان را رد كرد و تا زماني كه مردم به او روي نياوردند، هرگز براي كسب قدرت گام برنداشت.
همکاری با خلفای وقت در حکومت داری
در دوران خلافت خلفاي سه گانه، حضرت هيچ اقدامي جهت تضعيف آنان انجام نداد، و همواره آنها را درتدبير امور ياري كرد. بر اساس سياست رايج در جوامع بشري، حضرت علي (ع) بايد زمينه لازم براي رسيدن به قدرت را، حتي به بهاي تضعيف خلفا، فراهم مي آورد؛ اما او تنها رضا و عبوديت خداوند را در نظر داشت و هيچ گونه پيمان شكني را، حتي با عالي ترين اهداف، مجاز نمي دانست. اين در حالي است كه حضرت همواره بر حق خويش در «خلافت» تاكيد كرده و خلفاي پيشين را نامشروع مي داند. او حكومت را حق مسلم خود دانسته، ولي براي رسيدن بدان، هيچ روش نامشروعي را انتخاب نمي كند و حتي از دادن وعده اي كه نتواند بدان وفا كند، مي پرهيزد. امام از پايمال شدن حق خويش توسط خلفا ناراضي بود، اما براي تثبيت موقعيت اش هرگز نخواست جايگاه خلفا را تضعيف كند. علاوه بر اين، براي پشتيباني از اسلام و تضمين تداوم آن، از هيچ كوششي دريغ نمي ورزيد. اين تلاش شامل گفتمان و مناظره با يهوديان و مسيحيان، راهنمايي و ارشاد خلفا در امر مملكت داري، قضاوت و داوري در دادخواهي هاي دشوار، بيان احكام دين و... بود.
پافشاری بر حق به قیمت از دست دادن قدرت
علی علیه السلام با نارضايتي، باز هم درستي و راستي را فداي قدرت طلبي نكرد. عبدالرحمان بن عوف به حضرت گفت: با تو بيعت ميكنم كه طبق كتاب خدا و سنت پيامبر (ص) و روش ابوبكر و عمر با مردم رفتار كني. حضرت فرمود: «مي پذيرم، ولي طبق كتاب خدا و سنت پيامبر و آنچه خود مي دانم، عمل خواهم كرد.» عبدالرحمان شرط خود را با عثمان در ميان نهاد و او پذيرفت. اين ماجرا سه بار تكرار شد و پاسخ حضرت علي (ع) و عثمان همواره يكسان بود؛ آنگاه عبدالرحمان با عثمان بيعت كرد. امام مي توانست شرط عبدالرحمان را بپذيرد و پس از رسيدن به خلافت، بر اساس كتاب خدا و سنت رسول (ص) عمل كند؛ ولي چون تقوا و ترس از خداوند، معيار تمام اعمال و رفتار اوست، هرگز نميتواند پيمان خود را زير پا نهد. تفاوت حضرت علي (ع) با عثمان و ديگران در همين جاست؛ عثمان گرچه وعده كرده بود، كه طبق كتاب خدا و سنت پيامبر و شيخين عمل كند و بني اميه را بر مردم مسلط نسازد؛ ولي وقتي به خلافت رسيد، به هيچ يك از وعده هايش عمل نكرد.
قصاص قبل از جنایت روا نیست
در دوره ي خلافت عثمان، حضرت علي (ع) با آنكه از تضييع حق خويش ناخشنود بود، به سكوتش ادامه داد و تا آن جا كه مي توانست در مقابل شورشيان مقاومت كرد تا عثمان نجات يابد. پس از قتل عثمان، زماني كه مردم يكپارچه به امام روي آوردند و بيعت كردند، برخي مانند سعد بن ابي وقاص، عبدالله بن عمر و اسامه بن زيد از بيعت سرباز زدند. عده اي از ياران امام خواستند به زور از آنان بيعت بگيرند؛ ولي با نهي حضرت رو به رو شدند. پس از بيعت، طلحه و زبير نيز با هدف مخالفت و پيمان شكني نزد حضرت شتافتند و گفتند: مي خواهيم براي به جاي آوردن اعمال عُمره به مكه برويم. امام آنان را در رفتن آزاد گذاشت و فرمود: «هدفتان حيله است نه عمره!».
اصولاً امام در تمام دوران خلافتش مانع حركت مردم از حوزه حكومتي اش نمي شد؛ هرچند به سوي شام روند. چون بر اساس اصول اخلاقي حاكم بر انديشه ي وي، هرگز«قصاص قبل از جنايت» روا نيست.
حضرت درباره ي پيمان شكني آنان فرمود: «چون به كار برخاستم، گروهي پيمانِ بسته شكستند و گروهي از جمع دينداران بيرون جستند و گروهي ديگر با ستمكاري دلم را خستند.»
عدالت حرف اول و آخر حکومت اسلامی
امام پس از رسيدن به حكومت هرگز نخواست اقدامي غير عادلانه مرتكب شود و در مقابل خواست هاي نارواي طلحه و زبير كه حكومت بصره و كوفه را ميخواستند مقاومت كرد؛ در حالي كه بر اساس اصول حاكم بر سياست جوامع بشري، ميتوانست تا زمان «تثبيت قدرت» به تقاضاي آنان پاسخ مثبت دهد. برخورد امام با كارگزاران عثمان نيز از همين زاويه قابل تحليل است. ايشان پس از رسيدن به خلافت، بي درنگ به عزل كارگزاران وي پرداخت. نزاع معاويه با حضرت نيز ره آورد همين تصميم بود. اگر امام به عزل معاويه نمي پرداخت، جنگ صفين و پيامدهاي آن تحقق نمي يافت؛ ولي حضرت علي (ع) وي را ناشايست و ناصالح مي دانست و با آنكه از فرجام كردارش آگاه بود، در جهت عزل او گام برداشت.
امام(ع) تلاش مي كرد تا به هيچ وجه جنگ و درگيري و مسلمان كشي راه نيافتد. و اين رويه را حضرت در جنگهاي جمل، صفين و نهروان در پيش گرفت، ولي نتيجه اي به دست نياورد. قبل از آغاز جنگ جمل، نامه ها و قاصدهاي مختلفي را به سوي عايشه، طلحه و زبير روانه ساخت و آنان را از عاقبت كار خويش آگاه كرد؛ ولي آنان به هيچ عنوان زير بار حق نرفتند. همچنين قبل از آغاز جنگ، يارانش را از پيش دستي در حمله و دشنام دادن به لشكريان معاويه باز داشت.
اميرمومنان علي (ع) در موقعيتي اين روش سياسي و اخلاقي را پيش گرفته بود كه دشمن از هيچ گونه نيرنگي خودداري نميكرد و معاويه و عمرو بن عاص نيز براي رسيدن به قدرت، به هر روشي متوسل ميشدند. آنان در عمل، خواهان دستيابي به سياست و قدرت به مفهوم مطلق آن بودند؛ لذا رويارويي امام با اين اشخاص، از لحاظ اخلاقي، بسيار معنادار است.
جنگ اميرمومنان علي (ع) با معاويه، نبرد دو طرز فكر كاملاً الهي و شيطاني و جنگ اخلاق با بي اخلاقي بود؛ همان طور كه مهمترين منبع انديشه و عمل امام، اعتقاد مطلق وي به اصول اسلامي و اخلاقي است. حضرت علي (ع) حكومت را به خاطر حاكم كردن اصول و اخلاق اسلامي ميخواست و معاويه براي زير پا نهادن آن اصول و ارضاي هوس هاي خويش. اين تفاوت، بسيار مهم است! معاويه هرگز در سياست، روش اخلاقي پيش نمي گرفت و هدفي جز كسب قدرت و به حكومت رساندن بني اميه نداشت.
تصويري كه تاريخ از معاويه و عمرو بن عاص ارائه مي دهد، با آنچه ماكياولي در سياستنامه اش تبيين كرده، كاملاً منطبق است. اصول سياسي معاويه حتي با اصول جوانمردي كه رعايت آنها در دوره جاهليت و در جزيره العرب مورد تاكيد بود متضاد مي نمود. البته مشكل حضرت علي (ع) تنها معاويه نبود، بلكه از آغاز زمامداري، روياروي كساني قرار گرفت كه به اصول اخلاقي پايبند نبودند. طلحه و زبير كه در نخستين جنگ «جمل» مقابل امام ايستادند، پيمان شكن بودند و بيعت خود با حضرت را زير پا نهادند. معاويه نيز از همان آغاز، روش دروغ و نيرنگ پيش گرفت؛ او به خاطر منافع سياسي، امام را به دروغ به قتل عثمان متهم كرد؛ در حالي كه خود مي دانست امام براي جلوگيري از قتل عثمان تلاش فراوان كرد. امام اين نكته را بارها در نامه هايش به معاويه گوشزد نمود ؛ البته اين تذكرات هيچ تاثيري در روش وي نمي گذاشت. معاويه در غارت بيت المال مسلمانان هيچ گونه مانعي پيش روي خود نمي ديد و آن را براي تحقق اهداف شخصي به كار مي گرفت.
«علي (ع) بر اساس روشي عمل ميكرد كه در آن فقط انسان هايي كه آخرت را به دنيا ترجيح مي دادند، مي توانستند راضي باشند؛ ولي معاويه دنياي افراد را تامين ميكرد. حضرت علي (ع) در دوره اي بر اين اساس عمل مي كرد كه ديگر روحيه حاكم در صدر اسلام دگرگون شده و دنيا پرستي در ميان مسلمانان رواج يافته بود. به همين دليل، مردم نمي توانستند در مقابل وسوسه هاي مادي معاويه مقاومت كنند.»
روش معاويه، «پيمان شكني» بود و به هيچ يك از وعده ها و پيمانهاي خود وفا نمي كرد. از نظر حضرت علي (ع) «اصول اخلاقي» را بايد در هر حال و در مقابل هركس، حتي در برابر كسي كه به اصول اخلاقي و فضايل انساني ايمان ندارد، مراعات كرد؛ لذا هيچ يك از نيرنگ ها، پيمان شكني ها و ناجوانمردي هاي معاويه را پاسخ نمي داد.
به هر حال، امام علي (ع) در دوره زمامداري اش روياروي روش سياسي اي قرار گرفت كه اصل اوليه آن، دوري از اخلاق بود. امام با در پيش گرفتن روش مطلقاً اخلاقي، در پي ارائه الگويي نو و مناسب براي بشر بود. او در اين راه چنان عمل كرد كه سرمشقي جاودان كه در آن، تعالي و سعادت جمعي مهمترين هدف سياست است در مقابل جهانيان و سياستمداران بوده باشد.
منبع:روزنامه شما

۱۳۹۱/۸/۱۳

اخبار مرتبط
نظرات کاربران
نام :
پست الکترونیک:
نظر شما:
کد امنیتی:
 

آخرین اخبار...