سخنگوی سیاست خارجی ایران كیست؟

به گزارش نما به نقل از دیپلماسی ایران، هفته گذشته سخنان فریدون عباسی دوانی رییس سازمان انرژی اتمی در مورد تداوم غنی سازی ۲۰ درصد از سوی ایران مورد توجه رسانه های غربی قرار گرفت و بلافاصله سخنگوی كاترین اشتون، رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا به این موضع گیری واكنش نشان داد و گفت كه ایران باید با برداشتن یك گام ابتدایی اعتمادساز و جامع به نگرانی مهم و فوری جامعه جهانی در مورد مساله غنی سازی ۲۰ درصدی اورانیوم پاسخ بدهد تا به این وسیله فضایی برای دیپلماسی و مذاكرات بیشتر ایجاد شود.

عباسی گفته بود كه جمهوری اسلامی ایران غنی سازی ۲۰ درصد را به خاطر خواست دیگران تعلیق نخواهد كرد. در روزهای گذشته علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی گفته بود كه «رفتار غرب فریبكارانه است». علاء الدین بروجردی، رئیس كمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی نیز اشاره كرده بود كه «در رفتار آمریكایی ها صداقتی مشاهده نكرده ایم كه بخواهیم برای حل مساله هسته ای با آنها پای میز مذاكره بنشینیم». از سوی دیگر علی اكبر صالحی، وزیر امور خارجه ایران نیز در سخنانی بیان كرده بود كه «هر ساده اندیشی می تواند درك كند كه پیشنهاد مذاكره آمریكا صادقانه نیست و تا زمانی كه فشار و تهدید در كار باشد، مذاكره معنایی ندارد.»

آنچه بیش از هرچیز توجه یك تحلیل گر بیرونی را به خود جلب می كند تعدد افرادی است كه در این مورد اظهار نظر می كنند. ما در كشورمان ارگانی به نام وزارت خارجه داریم و طبیعتا این وزارت خارجه است كه باید به بیان مواضع ایران در حوزه بین المللی بپردازد ولی در بسیاری از موارد مشاهده می شود كه افراد دیگری كه در مراكز دیگری مسئولیت هایی دارند به اظهار نظر می پردازند.

همین روزهای پیش یكی از فرمانده هان نظامی در مورد تركیه موضع گیری كرده بود. در حالی كه به نظر می رسد كه تركیه در شرایط كنونی كه تحریم های سنگینی علیه ایران وضع شده است، تركیه یكی از معدود كشورهایی است كه به عنوان دریچه ای برای كشور به اقتصاد جانی باز مانده است.

مواضعی از این دست می تواند به راحتی این درچه را نیز ببندد. به نظر می رسد كه تصمیم گیری در مورد روابط خارجی نباید تابعی از نیروهای نظامی باشد چرا كه آنها مسائل را از دریچه نظامی می نگرند و این كار باید به عهده وزارت خارجه گذاشته شود.

این مسئله در همه دنیا رعایت می شود كه مسائل حساس كه ابعاد بین المللی پیدا می كند از زبان دیپلمات ها بیان شود تا كمترین خطا در آن وجود داشته باشد. حتی در سیاست بین الملل سیاست اعلامی از سیاست اعمالی متفاوت ارزیابی می شود و كشورها به بیان همه اقدامات خود نمی پردازند. حتی ما در دین اسلام هم مسئله تقیه را داریم.

بنابراین نباید به بیان همه مسائل اقدام كرد. من در مورد اصل فعالیت های هسته ای ایران اظهار نظر نمی كنم ولی همینقدر می دانم كه هیاهو كردن در مورد این مسائل می تواند كاملا به ضرر منافع ملی تمام شود. این كه رئیس جمهور ما به صراحت در مورد حذف یك كشور از صفحه روزگار سخن بگوید و یا مسئله هلوكاست را زیر سوال می برد قطعا از منظر بین المللی آثار و عواقبی برای كشور به دنبال دارد.

آیا از منظر دیپلماتیك طرح این مسائل قابل دفاع است؟ آیا ما به كارشناسان وزارت خارجه اعتماد می كنیم و نظر آنها را راهبرد عمل تمام مقامات مسئول در كشور قرار می دهیم؟ به نظر می رسد اینگونه نیست.

در واقع آنچه كه امروز در بین ایران و غرب مشكل آفریده نیز این مسئله است. به عبارت دیگر این غنی سازی ۲۰ درصد یا دیگر مسائل فنی نیست كه به بحرانی در روابط ایران و جامعه جهانی انجامیده است. آنچه مشكل ایجاد كرده این است كه ما زبان سخن گفتن با دنیا را نمی دانیم.

شاید مقایسه ای بین ایران و كشور همسایه مان پاكستان در این مورد بی ربط نباشد. پاكستان كشوری دارای بمب اتمی است. علاوه بر این، این كشور یكی از كانون های تندروی و بنیادگرایی و تروریسم محسوب می شود. پس چرا این كشور به عنوان تهدید امنیت بین المللی مطرح نمی شود ولی پرونده ایران در شورای امنیت مفتوح می ماند؟

با عرض تاسف باید بگویم طرح مسائلی همچون مسئله هلوكاست ما را در جهان منزوی كرده است و روز به روز دوستان خود را از دست می دهیم. شاید امروز دولت باید برای ما دوست نگاری كند و نشان دهد كه كدام كشورها در جهان دوست ما باقی مانده اند؟ آیا چین و روسیه كه به تمام قطعنامه های شورای امنیت علیه ایران رای مثبت داده اند دوست ما محسوب می شوند؟

آیا از میان كشورهای عربی دوستی برای ما باقی مانده است؟ آیا واقعا سوریه ای كه ما امروز به خاطر دفاع از آن روز به روز هزینه های بین المللی بیشتری می پردازیم دوست ما محسوب می شود؟ چه سنخیتی بین حكومت ما با حكومت بعث و سوسیالیستی سوریه وجود دارد كه به چنین دوستی انجامیده است؟ آیا این كشورهای عربی به عنوان مجعول در مورد خلیج فارس رای نمی دهند؟

بنابراین به نظر می رسد كه رویكردی كه در سالهای گذشته ایران در صحنه بین المللی در پیش گرفته درست نبوده و روز به روز شرایط بدتری را برای ایران رقم می زند. باید زبان تهدید آمیز خود را تغییر دهیم و باید نشان دهیم كه آماده دوستی و صلح با دنیا هستیم.

باید اعلام كنیم كه به دنبال جهان گیری نیستیم بلكه می خواهیم زندگی خوبی برای مردممان رقم بزنیم. باید در روابط خارجی به سمت اعتدال برویم و با گسترش روابط به قطب ارتباطات بین المللی تبدیل شویم. ایران باید با بهبود روابط خود با كشورهای منطقه تلاش كنیم اتحادیه ای اقتصادی متشكل از كشورهای منطقه به راه بیندازد تا از انبوه مشكلات اقتصادی بكاهد.