ولایتی متفاوت ترین/ حداد فداكار/ نماز با تاخیر جلیلی/عارف هستم؛ حامی فرهادی و شجریان/درخواست معنادار روحانی از عارف

به گزارش نما به نقل از الف، شب گذشته دومین مناظره انتخاباتی با موضوع فرهنگی-اجتماعی برگزار شد. سبک مناظره ها نسبت به گذشته تغییراتی داشت. هم به لحاظ دکوراسیون و هم محتوا. خبری از سوال های تستی نبود و عکسی هم نشان داده نشد. بخش اول هم نسبت به مناظره اول انتقادی تر بود. سوال های بخش دوم کاربردی و اجرائی بود. با این حال امکان مقایسه نظر نامزدها با هم وجود نداشت. با مناظره روز گذشته تا حدی نظرات فرهنگی نامزدها مشخص شد و می توان ارزیابی کرد که هر کاندیدا درباره فرهنگ چطور فکر می کند.

حرف غرضی چه بود؟
برخلاف برخی تصورات سید محمد غرضی هم در مناظره اقتصادی و هم شب گذشته در مناظره فرهنگی حرف روشن و نظام واری داشت. برخلاف برخی دیگر از نامزدها، سخنان وی از نظم قابل توجهی برخوردار بود و همه سوالات را نیز از همین زاویه تحلیل می کرد. شناخت نگاه فکری غرضی کمک می کرد که پاسخ سوالات را پیش از توضیح وی، حدس زد.

غرضی اعتقاد داشت که این دولت ها هستند که باید متناسب با فرهنگ جامعه حرکت کنند و هیچ دولتی نمی تواند متفاوت از مردم نگاه و حرکت فرهنگی داشته باشد. از این حیث او برای دولت هیچ برنامه فرهنگی جز پشتیبانی فرهنگ عمومی مردم قائل نبود. غرضی حتا اعتقادی به نقش حاکمیتی دولت در فرهنگ نداشت. به همین دلیل وقتی حدادعادل گفت که علاقه دارد تا بحث غرضی را تکمیل کند، با تغییر چهره نشان داد که حتا حاضر نیست برای دولتی که برامده از فرهنگ عمومی جامعه است کمترین برنامه و سیاست حاکمیتی نیز قائل باشد.

غرضی تعدادی هم سوال از قبل آماده کرده بود و همان ها را به ترتیب از نامزدها می پرسید.

حدادعادل منتقد ترین و فداکار
از غلامعلی حدادعادل بیشتر از آنچه دیشب به نمایش گذاشته شد انتظار می رفت. انتظار بود حدادعادل در ارائه برنامه های فرهنگی خود یک سر و گردن از دیگر نامزدها بالاتر باشد. شاید این انتظار به دلیل سابقه فرهنگی وی طی سالهای گذشته است. ریاست کمیسیون فرهنگی مجلس و شورای عالی انقلاب فرهنگی و علاقه فرهنگی وی این انتظار را ایجاد کرده بود که با برنامه تر از بقیه نامزدها باشد.

شاید مهترین حرف فرهنگی حدادعادل این بود که در دولت آینده تلاش می کنم جامعه، خود را با فرهنگ قرآنی و هویت فرهنگ اسلامی بشناسد. شاید به همین دلیل بود که قالیباف و رضائی بعد از سخنان حدادعادل حرفی نداشتند و غرضی سوال ثابت خود را پرسید و عارف و ولایتی از برنامه های دیگر او پرسیدند و جلیلی و روحانی نیز درباره هم صحبت کردند تا حداد.

اما حدادعادل بیشترین نقدها را به برنامه نامزدها داشت. بعد از سخنان هرکاندیدا نقد می کرد. نقد حدادعادل هم از حیث رویکردی بود و هم عملیاتی و سیاست گذاری. نقد حدادعادل بر نقد دیگر نامزدها نیز تاثیر گذار بود.

اما حدادعادل را باید از یک حیث دیگر نیز ارزیابی کرد. روز گذشته حدادعادل به سخنان عارف و روحانی در حوزه فرهنگ بی وقفه و صریح پاسخ می داد. بی آنکه نگران ریزش رای باشد و یا به نحوی سخن بگوید که برایش آورده تبلیغاتی داشته باشد. دفاع وی از عملکرد نظام در ماجرای فیلترینگ و جمع اوری ماهواره و سانسور و ممیزی وبعد هم انتقاد از سخنان موزاییک واری که نامرتبط است و هیچ پیامی برای مخاطب ایجاد نمی کند، نقشی بود که حدادعادل روز گذشته برای خود دیده بود. البته او توضیح می داد که مدافع عملکرد برخی نهادها در موضوع فیلترینگ و ممیزی و ماهواره نیست اما از اصل سیاست ها و عملکرد نظام دفاع می کرد. نکته مهم انتقاد وی، این بود که به نحوی نشان می داد که کسانی که اینطور علیه برخوردهای نظارتی نظام خرده می گیرند خود نیز خارج از برنامه های تبلیغاتی چنین اعتقادی ندارند.

حرف متفاوت ولایتی
یکی از کسانی که روز گذشته متفاوت از بقیه درخشید علی اکبر ولایتی بود. ولایتی هرچند خیلی در بخش اول فعال حاضر نشد اما از زمان و فرصت خود استفاده کرد تا نگاه فرهنگی خود را در وقت اضافه توضیح دهد. نگاه فرهنگی ولایتی هم متفاوت از بقیه نامزدها بود و هم نسبت به طرح های فرهنگی سالهای گذشته حرف جدیدی بود. البته ورود جزنی تر و کارشناسی تر این موضوع را باید به اهلش سپرد.

به گفته ولایتی آنچه که نیاز فرهنگی جامعه ما محسوب می شود اخلاق جوانمردی و فرهنگ اهل فتوت است. به نظر ولایتی در حساس ترین برهه های تاریخی این فرهنگ جوانمردی بوده که توانسته است از حریم معنوی و جغرافیایی ایران اسلامی حفاظت کند. ولایتی اعتقاد داشت که هیات را باید فراتر از یک محفل عزاداری دید و مدیریت عرفان اهل بیتی که در هیات های مذهبی دیده می شود می تواند بسیاری از مناسبات فرهنگی جامعه را دستخوش تغییرات جدی قرار دهد.

ولایتی کتابی هم اخیرا با مضمون تاریخ جوانمردی نوشته که توسط انتشارات امیرکبیر منتشر شده است و فروش قابل توجهی هم داشته است.

سیاهه محسن رضائی
محسن رضائی بدون برنامه نبود. ولی شروع سخنانش را باتاکید بر اقتصاد آغاز کرد و اینکه برای ساخت فرهنگ باید با فقر مبارزه کرد. یک هزار تومانی نشان داد تا از قدرت خرید مردم بنالد. همین نیز باعث شد همه نامزدها نسبت به نگاه وی موضع بگیرند. محسن رضائی هرچند تلاش کرد در حین برنامه طوری وانمود کند که همه نامزدها حرف وی را می زنند اما گویی خود نیز متوجه خطای سخنان ابتدائی خود شد و در بخش پایانی قسمت اول تصمیم گرفت از برنامه های حوزه فرهنگ بگوید و اقتصاد و سیاست را بسپارد به وقت دیگری.

این روزهای محسن رضائی را درست یا غلط باید همراه با سیاهه هائی از وضعیت اقتصادی و اجتماعی در نظام دید. سخنان روز گذشته وی به شدت تلخ بود و این نگاه وی در فیلم انتخاباتی وی بیشتر خود را نشان می داد. رسانه ملی اولین فیلم رضائی را نیز به دلیل نشان دادن پدرشهیدی که قصد خودکشی داشت سانسور کرده بود.

حتا نامزدهای اصلاح طلب نیز چنین سیاهه ای از جامعه ایران نشان نمی دادند. خیلی ها از محسن رضائی انتظاری غیر از این داشتند.

جلیلی برنامه داشت
سعید جلیلی برنامه داشت. نسبت به مناظره اقتصادی بسیار مسلط تر ظاهر شده بود. سخنان جلیلی اگرچه مطابق انتظار نشان می داد و حرف و برنامه داشت اما باز هم به دلیل نحوه ارائه آن خیلی جلوه نمی کرد. با این حال جلیلی هم در نقد سخنان دیگر نامزدها و هم ارائه برنامه خود بسیار موفق تر از مناظره اول، خود را نشان داد. جز این نیز از جلیلی انتظار نمی رفت.

البته شب گذشته برنامه مناظره ها تا اذان مغرب به درازا انجامید و اتفاقا شروع اذان همزمان شد با آغاز سخنان سعید جلیلی. جلیلی نیز بحث خود را کامل ارائه داد و نوبت به دیگری رسید.

جلیلی در فیلم تبلغاتی خود تاکید می کند که حین نماز ظهر از مذاکرات 5+1 بیرون آمده است و نماز اول وقت خود را ترک نکرده است. او توضیح می دهد که از قبل به غربی ها گفته بودند که هنگام نماز جلسه را قطع خواهند کرد. برخی انتظار داشتند شب گذشته وی، نه اینکه جلسه را ترک کند اما نسبت به این فریضه مهم به سبک آنچه همواره تاکید داشته است تذکر دهد.

قالیباف متوسط اما جدید
قالیباف نسبت به مناظره اقتصادی خیلی ویژه نبود. برنامه خود را گفت و نسبت به نظرات برخی دیگر از نامزدها انتقاد خود را مطرح کرد. قالیباف در نشست دیشب خیلی متوسط بود. با این حال چون از سوی جریان افراطی همواره به بی برنامه بودن در حوزه فرهنگ متهم است برای خیلی ها سخنان وی جدید و نگاه فرهنگی وی و تاکیدش بر فرهنگ مبتنی بر استقلال و رشد و تعالی انسانی جالب و متفاوت بود. قالیباف اعتقاد داشت که فرهنگ همردیف سیاست و اقتصاد نیست بلکه فضائی حاکم بر سیاست و اقتصاد است. حرف جلیلی نیز همین بود.

عارف: من اصلاح طلبم
عارف به سبک همه سخنان انتخاباتی خود در رسانه ملی، روز گذشته نیز تلاش کرد نشان دهد که اصلاح طلب است و نکند برخی اشتباه کنند. عارف روز گذشته یک جمله داشت و آن اینکه باید فرهنگ را به دست مردم سپرد. بعد از این به موضوعاتی می پرداخت که بیشتر از آنکه رویکرد فرهنگی وی را نشان بدهد رنگ تبلغاتی داشت و به همین دلیل مورد انتقاد قاللیباف و حدادعادل قرار گرفت.

مخالفت با جمع آوری ماهواره ها و فیلترینگ و ممیزی و سانسور و بعد هم بکار بردن نام اصغرفرهادی و محمدرضا شجریان و انتقاد از تعطیلی خانه سینما، همه سخنان روز گذشته عارف بود. عارف حتا یکبار بعد از اینکه روحانی نام شجریان را در سخنان خود بکار برد فوری از شجریان تعریف و تمجید کرد تا عقب تر از روحانی نماند. با این حال خاتمی برای دومین بار حمایت خود از عارف تکذیب کرد.

رسانه های خارجی نیز عارف را به عنوان نمانیده واقعی اصلاح طلبان باور ندارند. این روزها حسن روحانی که هم آخوند است و هم عضو جامعه روحانیت و هم اینکه خود را اصلاح طلب نمی داند بیش ازعارف با ردای اصلاح طلبی شناخته می شود.

روحانی جذاب ترین فیلم
بین کسانی که تا به حال فیلم های تبلغاتی آنها پخش شده است حسن روحانی جذاترین فیلم را داشته است. فیلم روحانی به خوبی از سابقه و تجربه وی می گوید. هاشمی و خاتمی نیز در فیلم او حضور دارند و از وی تعریف می کنند. فیلم از حیث هنری و فیلم سازی نیز موثرتر از بقیه نامزدها است. فیلم جلیلی بیشتر یک مستند هسته ای است تا انتخاباتی. البته یک سوم آخر فیلم ضرب آهنگ انتخاباتی پیدا می کند و جذاب می شود.

فیلم محسن رضائی هم بیشتر سخنرانی های وی است. ولایتی نیز در تمام زمان فیلم، در حال تماشای یک مستند سینمائی است.

روحانی شب گذشته در مناظره فرهنگی نیز به عنوان منتقد تمام عیار فضای فرهنگی امروز که بیش از هر چیز آنرا متاثر از رفتار سیاستمداران و مسئولین اجرائی می داند، ظاهر شد.

بداخلاقی ها و دروغ و ریاکاری این روزها را به رفتار حکومت نسبت داد. به همین دلیل برخی از او انتقاد کردند که آیا پیش از این دولت، فرهنگ جامعه ما ایده آل بوده است؟ روحانی بدلیل ملا بودن از همه وقت خود استفاده کرد و زمان برای حرف زدن کم هم آورد. وقت اضافه روحانی کمتر از یک دقیقه بود. با این حال پاس گل زیادی هم به عارف داد. چندین بار هم با جلیلی بحث کرد که البته موفق تر نشان می داد.

روحانی وقتی وقت اضافه نامزدها را اعلام کردند و متوجه شد که کمتر از یک دقیقه وقت دارد به عارف نگاه کرد واز حیدری درخواست کرد تا وقت نامزد ها قابل انتقال به یکدیگر باشد. شاید انتظار داشت که عارف وقت خود را به او دهد که نه عارف اینکار را کرد و نه قانون جلسه این اجازه را می داد. با این حال این درخواست حسن روحانی از عارف پیامی داشت که صبحانه الف در روزهای آینده به آن خواهد پرداخت.