آزمونی برای خواص طرفدار حق

بيستم خردادماه سال 1375، یکسال قبل از حاکمیت جریان دوم خرداد، امام خامنه ای سخنرانی مهمی ایراد فرمودند که هنوز سرفصلهای آن در ذهن بسیاری روشن است؛ خطبه ای که آن را عموما با سرفصل "خواص و عوام" می شناسند و حاوی هشدارهای عمیقی بود.
" در هر جامعه ... مردم به دو قسم تقسيم می‌شوند: يك قسمْ كسانی هستند كه بر مبنای فكر خود، از روی فهميدگی و آگاهی و تصميم‌گيری كار می‌كنند... كه اسمشان را خواص می‌گذاريم. قسم ديگر، كسانی هستند كه نمی‌خواهند ... به تحليل بپردازند و ... تابع جَوّند... اسم اين قسم از مردم را عوام می‌گذاريم... زيرا در بين خواص، كنار افراد با سواد، آدمهای بی‌سواد هم هستند. گاهی كسی بی‌سواد است؛ اما جزو خواص است. "
خواص نیز به دو بخش طرفدار حق و باطل؛ و خواص طرفدار حق به دو بخش دلبستگان به دنیا و کسانی که اسیر دنیا نیستند، تقسیم شدند. " اگر خواصِ طرفدارِ حق... كه می‌توانند در صورت لزوم از متاع دنيوی دست بردارند، در اكثريت باشند، هيچ وقت جامعه‌ی اسلامی به سرنوشت جامعه‌ی دوران امام حسين عليه‌السّلام مبتلا نخواهد شد و مطمئنّاً تا ابد بيمه است. "
این تذکر بار دیگر در اواخر دولت هشتم و در روزهایی که کم کم برنامه ریزی برای چگونگی شکل گیری دولت نهم توسط خواص دنبال می شد؛ تکرار گشت: "اگر در جمهورى اسلامى، مسؤولان، زبدگان و نخبگان - اعم از علما و امر ايشان - به اين حقايق توجّه و خويشتندارى كنند؛ خود را اسير هواها و هوسها و مطامع دنيوى نسازند؛ جاذبه‌هاى گمراه كننده‌ى دنيا آنها را مفتون خود نكند؛ ارعاب و تهديد دشمنان، آنها را از ميدان خارج نكند و در اراده‌ى آنها تزلزلى به‌وجود نياورد، هيچ قدرتى نخواهد توانست عزم و اراده‌ى عظيم ملى را كه در اين كشور وجود دارد، اندكى مخدوش كند."
تقسیم بندی جامعه به خواص و عوام ریشه در سخنان نبی مکرم اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) دارد. " لا تصلح عوامّ أمّتي إلاّ بخواصّها. قيل: ما خواصّ أمتك؟ فقال: خواص أمتي أربعة: الملوك، والعلماء، والعبّاد، والتجار. قيل: كيف ذلك؟ قال: الملوك رعاة الخلق، فإذا كان الراعي ذئباً؛ فمن يرعي الغنم؟ والعلماء أطبّاء الخلق، فإذا كان الطبيب مريضاً، فمن يداوي المريض؟ والعبّاد دليل الخلق، فإذا كان الدليل ضالاً، فمن يهدي السالك؟ والتجّار أمناء الله في الخلق، فإذا كان الأمين خائناً، فمن يعتمد عليه؟" *
حضرت فرمودند که عوام امت مرا جز خواص اصلاح نکنند؛ و چهار دسته را خواص نامیدند "حکمرانان٬ علما٬ عبادت کنندگان و تجار"
حکمرانان که مراقب خلق با آنها است، علما که طبیبهای خلق اند٬ عابدان که راهنمای (عملی) مردمند و بازرگانان که امین بندگان خدایند...
هشدارها از آن جهت است که اگر خواص يك كشور كه با بیانشان یا رفتارشان، حتی با امضايشان بر روى مسير يك ملت اثر مى‌گذارند، ميل به سازش و راحت‌ طلبى پيدا كنند و از حضور در ميدانهاى خطر خسته شوند، آن وقت خطر تهديد مى‌كند. اميرالمؤمنين عليه‌السّلام در دوران خلافت كوتاهشان بيشترين مراقبه و توصیه و ملامت را به آنها مسؤوليت دارند، می دادند. امام خمینی و امام خامنه ای نیز بر مسیر مقتدای خویش به صورت دائم تذكّر داده اند كه مبادا به چرب و شيرين زندگى راحت، خواص را از مجاهدت در راه خدا باز بدارد.
هرچند که عدم دقت به این هشدارها در سال 75 از سوي بخشي از خواص سبب گشت 8 سال گروهی بر عرصه قدرت تکیه زنند که یکی از دغدغه های آنها سکولاریزه کردن جمهوری اسلامی آن هم با تابلوی خط امام بود؛ راهی درست در نقطه مقابل تفکر و عمل امام خمینی (ره)، اما مي توان امروز با بازخواني آن هشدارها جلوي تكرار تاريخ را گرفت. این روزهای باقیمانده روزهای آزمایش خواص طرفدار حق است تا با پرهيز از گرفتاري در دام دنياطلبي و هدایت جامعه به سوی انتخاب صحیح ؛ در ترسيم تقویم آینده کشور نقش خويش را برعهده گيرند.
پي نوشت:
* تحریر مواعظ العددیة ص ۳۳۷