مسیر مذاكرات آژانس و ایران به مسیر مذاكرات ژنو پیوست

به گزارش نما؛ موسسه علوم و امنيت بين الملل (ISIS) در گزارشي به قلم «ديويد آلبرايت» و «آندره استريکر» نوشت : ايران و آژانس بين المللي انرژي اتمي يازدهم نوامبر 2013 يک بيانيه مشترک همکاري امضاء کردند که بر اساس آن دو طرف در رابطه با فعاليت هاي راستي آزمايي به منظور حل و فصل مسائل گذشته و حال همکاري مي کنند.ايران و آژانس در اولين قدم توافق کردند اين اقدامات را ظرف سه ماه از تاريخ امضاي بيانيه  اجرا کنند.

يوکيا آمانو مدير کل آژانس سيزدهم نوامبر در مصاحبه با رويترز گفت که اين اقدامات اوليه « اولين قدم مهم به سمت حل و فصل مسائل اصلي  به حساب مي آيند. اما بايد خاطر نشان کنيم که بخش اعظم کار هنوز باقيست.»

در این گزارش آمده است: هدف از اين بيانيه مشترک، ايجاد يک فرآيند جديد مذاکره است. مسير مذاکره ايران و آژانس موازي مذاکرات ايران و گروه پنج بعلاوه يک است.اما توافق اخير هسته اي در ژنو ( طرح مشترک اقدام) دو مسير را به هم متصل مي کند.اين طرح مشترک ، يک کميسيون مشترک متشکل از گروه پنج بعلاوه يک و ايران براي نظارت بر اجراي مفاد توافقنامه ايجاد و با آژانس در روشن کردن جواب سوالات مربوط به فعاليت هاي گذشته و حال همکاري مي کند. با به هم پيوستن مسيرهاي مذاکره ( آژانس و گروه پنج بعلاوه يک )، برطرف شدن نگراني‌هاي آژانس اهميت اساسي پيدا مي‌کند و يک ضرب الاجل براي ايران در پاسخ به اين سوالات تعيين مي‌شود.

به نوشته موسسه علوم و امنيت بين‌الملل، اتصال دو مسير ، نياز ايران و آژانس به پيشروي نشان مي دهد.همکاري ايران اهميت کليدي دارد.آژانس و ايران به منظور صرفه جويي در وقت ، قبل از اجراي توافق اول خود بايد بر سر اقدامات جديد نيز توافق کنند وگرنه  اين مسير( مذاکرات ايران و آژانس) تلاش ها براي رسيدن به يک توافق نهايي در مسير گروه پنج بعلاوه يک را به تاخير مي‌اندازد.

بنابراین گزارش، اولين قدم که آژانس آن را کوچک اما مهم مي داند ، شامل شش قدم  است که اجازه دسترسي بيشتر  به مراکز هسته‌اي را فراهم مي کند.طبق اين توافق ، ايران براي شفاف‌سازي بيانيه هاي عمومي خود درباره ساخت و ساز مراکز جديد بايد اطلاعات لازم درباره همه رآکتورهاي جديد تحقيقاتي را ارائه کند ، اطلاعات مربوط به محل يابي شانزده نيروگاه جديد هسته اي بدهد ، برنامه خود را براي ساخت مراکز جديد غني سازي شفاف کند و اطلاعات لازم در خصوص غني سازي ليزري ارائه کند.

این در حالیست که مقامات ايراني در چند سال گذشته طرح و برنامه هايي را  براي ساخت رآکتورهاي تحقيقاتي و برق هسته اي در رسانه ها اعلام کرده اند.شانزدهم اوت 2010، علي اکبر صالحي رئيس وقت سازمان انرژي اتمي  اعلام کرد که مطالعات براي محل يابي ده مرکز غني سازي ديگر انجام شده است. و اين که ساخت يکي از اين مراکز تا پايان سال (مارس 2011) آغاز مي شود. بعد از آن ژ فريدون عباسي اواسط 2011 گفت که ساخت مراکز جديد غني سازي دو سال به تعويق افتاده است.

افزون بر اين ، محمود احمدي نژاد رئيس جمهور قبلي در يک نمايشگاه فناوري ليزري  در سال 2010 اعلام کرد که ايران به فناوري غني سازي ليزري دست يافته است.البته او تاکيد کرد که دانشمندان ايراني فعلاً از اين فناوري استفاده نمي کنند.

آژانس بين المللي انرژي اتمي در صدد دسترسي به مراکز هسته اي يا مراکز وابسته به ويژه معدن گچين در بندرعباس  و مرکز توليد آب سنگين اراک بوده است. بازديد از اين مرکز موجب مي شود ايران به اجراي پروتکل الحاقي نزديک تر شود.