نه دکتر صالحی و نه غربی ها هنوز درباره جزئیات آنچه بر سر آن تفاهم شده سخنی نگفته اند ولی اطلاعات پرا کنده نشان دهنده آن است که اساس راه حل مذاکره شده بر بازطراحی قلب راکتور اراک مبتنی است به گونه ای که میزان پلوتونیوم تولید شده توسط آن حدود یک کیلوگرم در سال – نه بیشتر- باشد.
طرحی که دانشمندان دانشگاه پرینستون ارائه داده اند می گوید برای تحقق این هدف اراک باید به جای اورانیوم خام، اورانیوم با غنای 5 درصد مصرف کند.
«ایران هسته ای» مطلع شده است که تا کنون طرح های واصل شده از سوی روسیه و چین برای بازطراحی قلب راکتور اراک مورد پذیرش ایران قرار نگرفته و اکنون طرحی از سوی امریکا روی میز ایران است.
اطلاعات دیگری هم وجود دارد که نشان می دهد دولت امریکا همچنین تصمیم دارد مقداری پول نقد نیز –حدود 70 میلیون دلار- به ایران بپردازد.
تحلیلگران در تهران عقیده دارند، تا زمانی که جزئیات موضوع روشن نشود نمی توان درباره آن قضاوت قطعی کرد ولی بر اساس داده های فعلی هیچ دلیل برای اعتماد به امریکا برای این کار وجود ندارد.
ملاحظات زیر در این باره هنوز پاسخ نگرفته است:
1- چه ضمانتی وجود دارد که امریکا پس از ورود به پروژه راکتور اراک، تجربه بازطراحی راکتور بوشهر از سوی روس ها یا حتی چیزی بسیار بدتر از آن را تکرار نکند و با طولانی کردن زمان کار برای ده ها سال عملا ایران را از ایران راکتور محروم ننماید؟
2- با توجه به اینکه می دانیم اولویت اول دولت امریکا برچیدن هرگونه فعالیت هسته ای بویژه در زمینه های غنی سازی و آب سنگین در ایران است، دولت چگونه می تواند اطمینان بدهد که امریکایی ها از فرصت حضور خود در اراک برای جاسوسی و خرابکاری استفاده نخواهند کرد؟
3- در حالی که دولت امریکا آماده شده چند میلیون دلار بابت این طرح به ایران بپردازد، آیا همین خود نشانه آن نیست که ارزش این راکتور بسیار بیش از آن است که اکنون دولت به آن قائل است؟
4- واضح است که کاهش قدرت راکتور اراک برخی از کارکردهای فنی آن را تغییر خواهد داد. آیا این موضوع با نیازهای ایران در زمینه تولید رادیو ایزوتوپ ها و همچنین فعالیت های تحقیقاتی در تضاد نیست؟
5- واضح است که اگر بنا باشد راکتور اراک از اورانیوم غنی شده به عنوان سوخت استفاده کند، بهانه ای در اختیار گروه 1+5 قرار خواهد گرفت که استدلال کند «نیاز عملی» ایران به غنی سازی در همین حد لازم برای تولید سوخت راکتور اراک است و به این ترتیب بر اعمال نحدودیت بر تعداد و نوع ماشین های سانتریفیوژ ایران و همچنین ذخایر آن اصرار بورزد. آیا تیم مذاکره کننده به این موضوع اندیشیده است؟
ملاحظاتی درباره مصالحه احتمالی بر سر راكتور اراك
محمد صدری، ایران هسته ای- از هفته گذشته كه دكتر علی اكبر صالحی از تفاهم نسبی درباره راكتور اراك میان ایران و 1+5 خبر داده، عموم رسانه ها و منابع غربی از این اتفاق به عنوان یك «گام مهم به جلو» یاد كرده اند.
۱۳۹۳/۲/۸
