درست200سال پس از کنگره تاریخ ساز «وین» که به منظور حل مسائل بین المللی و تقسیم متصرفات فرانسه عصر ناپلئون میان قدرتهای اروپایی برگزار شد،از چهاردهم تا هفدهم ماه می 2014بار دیگر این شهر مرکز توجه دنیای دیپلماسی شده است.
به گزارش رصد، در اکتبر1814 میلادی نمایندگان امپراتوری روسیه و اتریش،پادشاه پروس،نمایندگان انگلستان و فرانسه و نمایندگانی از پرتغال و اسپانیا و دانمارک در این شهر گرد هم آمدند تا نظم جدید بین المللی را بر پایه توازن قوا شکل دهند. حافظ این اصل نیز توافق قدرت های اروپایی بود که به نام«کنسرت اروپا» شناخته می شد و بر مبنای آن چنانچه کشوری قصد زیر پا گذاشتن توافقهای حاصله در کنگره وین را داشت با واکنش هماهنگ سایر قدرتها روبه رو می شد.
امروز نیز پایتخت موسیقی جهان شاهد برگزاری نشستی است که اگر چه اهمیت کنگره دو قرن پیش را در تاریخ روابط بین الملل ندارد اما برای حل معادله تقابل قدرت های جهان با برنامه صلح آمیز هسته ای ایران حیاتی است. دور چهارم از مذاکرات هسته ای ایران و گروه 1+5 (آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان)، از زمان اجرای توافق هسته ای مقدماتی ژنو، دیشب طبق روال ادوار گذشته با شام کاری محمدجواد ظریف و کاترین اشتون آغاز شد.
به گفته «عباس عراقچی» معان وزیر امور خارجه، ظریف و اشتون در این دور از گفت وگوها بار اصلی را به دوش خواهند داشت و جلسات عمومی و دو جانبه که در حاشیه برگزار خواهد شد برای کمک به این گفت و گوهاست»
راند چهارم گفتگوهای هسته ای در حالی در وین کلید خورده است که تاپایان فرصت شش ماهه برای رسیدن به توافق نهایی یعنی 29 تیر ماه(20جولای) دو ماه دیگرباقی است.
موعدی که به اعتقاد تحلیلگر مجله اکونومیست جاه طلبانه و ایده آلی به نظر می رسد زیرا « نه تنها بخشی از موضوعات فنی حل نشده باقی مانده اند، بلکه شکاف های جدی نیز بین مواضع ایران و گروه 1+5 به چشم می خورد.
از آن بدتر این است که یک دهه دیپلماسی خسته کننده به بی اعتمادی ها مشروعیت بخشیده است. این بی اعتمادی نه تنها بین طرفین، بلکه بین احزاب سیاسی رقیب در ایران و غرب به چشم می خورد.»
نویسنده اکونومیست معتقد است که دولت های غربی از احتمال شکست مذاکرات نگرانند چراکه بازیابی اجماع بین المللی برای برقراری تحریم های مجدد از شتاب بخشیدن دوباره به فعالیت های هسته ای ایران سخت تر خواهد بود. همچنین این مذاکرات آزمونی حساس برای حسن روحانی است که می بایست پاسخگوی افکار عمومی در ایران باشد.
با این حال محمدجواد ظریف که پیش از عزیمت به اتریش، با زیارت حرم علی بن موسی الرضا(ع) و دریافت حکم خادم افتخاری بارگاه امام هشتم از دست تولیت آستان قدس رضوی روحیه ای مضاعف پیدا کرده بود در فرودگاه وین، هرگونه تعجیل و ایجاد حساسیت در این زمینه را نامطلوب دانست و گفت:
«مذاکرات هسته‌ای ایران با 1+5 تا آخر تیرماه برای سه دور دیگر پیش‌بینی شده است و با توجه به حجم کار نباید توقع داشته باشیم که در این دور از مذاکرات به نتیجه مشخصی برای نهایی‌کردن متن برسیم نگارش متن که روند بسیار پرتلاشی خواهد بود، در این دور شروع می‌شود و اگر نکات مورد اختلافی باشد که حتماً هست، نیازمند زمان خواهد بود ».
او افزود «ما با اراده قاطع برای حل و فصل موضوع به وین آمده‌ایم و اگر طرف مقابل هم این اراده را داشته باشد، روند کار رو به جلو خواهد بود. هیچ عجله‌ای نداریم. مذاکرات را با حوصله و متانت و خودباوری و برخورداری از پشتیبانی مردم و رهبر معظم‌انقلاب اسلامی پیش خواهیم برد».
پشتیبانی رهبر معظم انقلاب از روند مذاکرات نه تنها برای وزیر امورخارجه خوش اخلاق ایران حائز اهمیت است، بلکه «سر گئی ریابکوف» مقام ارشد روسیه در مذاکرات هم در گفت و گویی با وب سایت صدای روسیه هم بر آن تأکید می ورزد. او اذعان داشت که رسیدن به توافق، بیش از این که به روسیه وابسته باشد به هیأت ایرانی وابسته است و ادامه داد «ما امیدواریم که رهبری ایران در تهران، به هیات ایرانی دستوراتی داده باشند که پیشرفت مذاکرات را ممکن کند».
او البته یادآوری کرد که احتمال اینکه «روز جمعه در پایان نشست وین با متن کامل توافقنامه نشست را ترک کنیم کم است و هیچکس هم چنین انتظاری از هیات‌های مذاکره‌کننده ندارد . اگر بتوانیم در جریان چهارروز بخش‌هایی از توافقنامه را تنظیم کنیم، حتی با وجود موارد اختلاف، نتیجه خوبی خواهد بود.»
این در حالی است که آسمان روابط روسیه با آمریکا و اعضای اتحادی اروپ در سه ماه اخیر بر سر موضوع اوکراین تیره و ابری شده است. پیش از این و در آخرین روزهای سال 92،آتش بحران اوکراین دامن مساله هسته ای ایران را هم گرفت و ریابکوف هشدار داد که این کشور ممکن است با اقداماتی تلافی‌جویانه به تلاش‌های غرب برای تشویق ایران به محدود کردن برنامه هسته‌ای خود آسیب بزند.
در آن زمان، این اظهارات جدی‌ترین تهدید روس‌ها در مقابل تحریم‌های ایالات متحده علیه این کشور پس از الحاق منطقه کریمه به روسیه دانسته شد.
از طرف دیگر مقامات روسیه در ماه‌های گذشته مقدمات انعقاد یک قرارداد نفت در برابر کالا با ایران را مد نظر قرار داده و طرفین مذاکراتی در سطوح مختلف در این موضوع داشته اند.این مواضع دوگانه روسیه در تایید قطعنامه های شورای امنیت علیه ایران و پیگیری همکاری های اقتصادی با آن را می توان بخشی از بازی کلاسیک روس ها برای تأثیرگذاری بر روابط ایران وغرب دانست.
در سوی دیگر میدان، «مایکل مان» سخنگوی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز در گفتگو با« الشرق الاوسط» اعلام کرد دور جدید مذاکرات هسته ای ایران و غرب «سخت و بسیار پیچیده» خواهد بود؛ زیرا در این مرحله از مذاکرات همه مسائل مطرح شده در دوره های پیشین، بررسی خواهد شد.او تأکید کرد گروه 1+5 اجازه نمی دهند توافقنامه ناقصی امضا شود؛ موضع این گروه در مذاکرات این است که توافق نکردن بهتر از توافق ناقص و تا حدودی ضعیف است.
عباس عراقچی نیز پیش از عزیمت به وین در گفتگو با ایسنا عنوان کرد: « همه موضوعات مربوط به مذاکرات گام نهایی قبلاً مورد بحث قرار گرفته است. تلاش می‌کنیم در مذاکرات، دیدگاه‌هایمان را به یکدیگر نزدیک کنیم و در مذاکرات دوجانبه‌ای که بین آقای ظریف و خانم اشتون برگزار می‌شود این دیدگاه‌ها به هم نزدیک‌تر و نهایتاً روی کاغذ بیاید و مکتوب شود»
عراقچی می گوید نگارش متن توافق جامع را در این دور از مذاکرات آغاز می شود اما بحث درباره مقدمات و کلیات و چارچوب آن به دلیل تنوع و کثرت موضوعات و پیچیدگی آنها نیازمند جلسات بیشتری است.
برخی به نوشته شدن بخشی از متن توافق نهایی امیدوارند و دسته ای دیگر زلف این خوش بینی را به اندکی احتیاط گره می زنند.شرایط این گونه نشان می‌دهد که نوشته‌شدن بخشی از متن توافق هم، جزو موفقیت‌های این دور مذاکره خواهد بود. طرفین می‌دانند که کار آنقدر سخت و پیچیده است که توافق نهایی به این جلسه قد نخواهد داد؛ اما این را به صراحت نمی‌گویند.
تحلیل‌ها نشان می‌دهد که مذاکره هسته‌ای در سخت‌ترین شرایط خود قرار دارد و نزدیک‌کردن نظرات طرفین به‌هم کار سختی خواهد بود.
«لوران فابیوس»، وزیر امورخارجه فرانسه اما سعی می‌کند خوشبینانه حرف نزند. او می‌گوید «دور جدید مذاکرات ایران و 1+5 دشوار خواهد بود.» فابیوس که در جمع یهودیان آمریکا در واشنگتن حرف می‌زد، گفت «کشورش «محتاط» باقی خواهد ماند.» سوزان رایس، مشاور امنیت ملی آمریکا نیز گفته
«تا زمانی که آمریکا راضی نشود هیچ توافقی صورت نخواهد گرفت. باید با یک اقدام قابل تحقیق و بازرسی موافقت کند در غیراین صورت هیچ توافقی با ایران انجام نخواهد شد.» در همین حال « بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی نیز در سفرش به ژاپن مدعی شد « برنامه هسته‌ای ایران یک خطر واضح و روشن است و تهران نباید اجازه داشته باشد ظرفیت تولید سلاح‌های هسته‌ای‌اش را حفظ کند».
جمع بندی مذاکرات قبلی و رسیدن به توافقی مقبول، هدفی است که دیپلماتهای ایرانی و گروه 1+5 در وین سخت به دنبال آن هستند. به نظر می رسد که هم ساکنان کاخ سفید و هم سران کرملین که این روزها تحولات اوکراین به دلمشغولی اساسی آنها تبدیل شده است همین هدف را دنیالب کنند. اما این که این گمانه زنی ها تا چه حد به واقعیت خواهد پیوست باید تا شامگاه جمعه منتظر ماند و دید که طرفین چگونه اختلافات موجود را حل خواهند کرد.
سید مرتضی حسینی
اختلافات ظریف در گام آخر توافقات
سوزان رایس:تا زمانی كه آمریكا راضی نشود، هیچ توافقی صورت نخواهد گرفت. ایران باید با انجام تحقیق و بازرسی موافقت كند در غیراین صورت هیچ توافقی با ایران انجام نخواهد شد
۱۳۹۳/۲/۲۷
