عدالت در شلوغی یارانه‌ای، گم نشود

سقف درآمدی خانوار یکی از مهم‌ترین محورهای تصمیم‌گیری دولت برای قطع یا تداوم یارانه سرپرستان خواهد بود از 20 فروردین ماه متقاضیان دریافت یارانه، برای چندمین بار در 5سال اخیر اطلاعات اقتصادی خود را اعلام می کنند تا دولت بر مبنای آن تصمیم بگیرد به چه کسانی یارانه بدهد.

در حالی نام نویسی از متقاضیان دریافت یارانه نقدی در روزهای آتی آغاز می‌شود که دولت با ابزارهای گوناگون تبلیغی، سعی در ترغیب مردم به انصراف از دریافت یارانه نقدی دارد، ولی هنوز برآورد دقیقی از میزان انصراف وجود ندارد؛همچنان ابهامات زیادی برای متقاضیان دریافت یارانه نقدی وجود دارد که در این راستا چند نکته جای تامل دارد.

در بین سرپرستان متقاضی دریافت یارانه نقدی، خانوارهایی هستند که هنوز سوالات بی پاسخ زیادی در ذهن دارند. به طوری که تکلیف فرزندانی که پدر و مادر آنها از یکدیگر جدا شده اند مشخص نیست و نمی دانند اطلاعات آنها باید در فرم پدر ثبت شود یا مادر.

گرچه نام آنها در شناسنامه پدر ثبت شده است اما در صورتی که با مادر خود زندگی می کنند تکلیف آنها چیست؟

حتی انتشار آیین‌نامه قانون بودجه سال93 از سوی معاون اول رئیس‌جمهور که جمعه شب روی وب‌سایت رسمی دولت قرار گرفت هم به ابهام‌ها و پرسش‌ها پاسخ شفاف نمی‌دهد.

مردم اما می‌پرسند که روز چهارشنبه همزمان با آغاز نام‌نویسی از متقاضیان دریافت یارانه نقدی چه ملاک‌هایی از سوی دولت مبنای اختصاص یا حذف یارانه نقدی قرار می‌گیرد؟ ثبت نام از متقاضیان دریافت یارانه نقدی در حالی تا پایان فروردین‌ماه ادامه خواهد یافت که حسن‌روحانی، رئیس‌جمهور قول داده از اردیبهشت‌ماه تمامی مراحل قانون هدفمندی یارانه‌ها در فاز دوم اجرایی شود.

عدم بروز رسانی اطلاعات خانوار بعد از 22 اسفند 92

یکی دیگر از نقص های ثبت نام مرحله دوم هدفمندی یارانه ها ثبت نشدن اطلاعات خانوار بعد از تاریخ 22 اسفند سال گذشته است.

بر اساس برنامه ریزی صورت گرفته ملاک ترکیب خانوار اطلاعاتی است که تا تاریخ یاد شده در سامانه رفاهی ثبت شده است؛ با این توصیف سرپرستان خانواری می توانند برای دریافت یارانه نقدی ثبت نام کنند که اطلاعات آنها تا تاریخ 22 اسفند 92 در سامان رفاهی ثبت شده باشد؛ در این شرایط اگر زوجی بعد از تاریخ مذکور از یکدیگر جدا شده باشند نمی توانند نسبت به اصلاح اطلاعات خود در سامانه رفاهی اقدام کنند لذا همچنان اطلاعات قبلی آنها ملاک خواهد بود و از این رو زوج جدا شده بعد از 22 اسفند 92 یک خانوار محسوب شده؛ این در حالی است که زوج از یکدیگر جدا شدند و زوجه یک سرپرست جداگانه محسوب می شود که در صورت ثبت نام به دلیل اینکه اطلاعات طلاق وی در سامانه ثبت نشده است بعد از بررسی اطلاعات احتمال حذف وی از پرداخت یارانه نقدی و حتی جریمه زوجه وجود دارد.

همچنین اگر فرد مجردی بعد از 22 اسفند متاهل شده باشد امکان ثبت اطلاعات جدید وی با همسرش در سامانه وجود ندارد و فرد مذکور همچنان به عنوان یک فرد مجرد تلقی شده و یارانه وی همچون گذشته به خانواده آن پرداخت می شود.

علاوه بر طلاق یا ازدواج زوجین، خانوارهایی هستند که بعد از تاریخ مذکور صاحب فرزند شده اند اما امکان ثبت نوزاد متولد شده و بروز رسانی اطلاعات در سامانه فعلا برای آنها مقدور نیست.

در این بین زوجی هستند که از یکدیگر طلاق نگرفته اند اما جدا زندگی می کنند؛ با این وجود مرد همچنان به عنوان سرپرست خانوار محسوب و یارانه زوجه به حساب وی واریز می شود مگر این که زوجه نیز به تنهایی نسبت به ثبت نام با سرپرستی خود اقدام کند که در این شرایط احتمال جریمه وی وجود دارد؛ این موضوع نیز یکی دیگر از ابهامات است.

یکی دیگر از ابهامات این است که برخی از خانوارها منزل مسکونی‌شان را به صورت وکالتی به فروش رسانده اند و با وجود اینکه در حال حاضر فاقد مسکن هستند اما در آمار، سند به نام آنها ثبت شده است؛ بنابراین باید راهکاری برای این موضوعات در نظر گرفته شود.

سقف درآمد معیار شناسایی یارانه بگیران !

اما بر اساس بند (و) تبصره 21 قانون بودجه 93 کل کشور که منابع و مصارف هدفمندی یارانه ها در این تبصره پیش بینی شده است، دولت باید سقف درآمد برای شناسایی نیازمندان و مشمولان دریافت یارانه نقدی مشخص کند که در اینجا نیز چند موضوع مطرح است.

اول اینکه سقف درآمد نمی تواند ملاک شناسایی نیازمندان باشد به طوری که شاخص هایی چون تعداد جمعیت خانوار، تعداد فرزندان دانش آموز یا محصل در سطوح عالی، داشتن بیمار صعب العلاج یا سایر موارد در هزینه خانوار موثر است.

به عنوان مثال ممکن است زوجی بدون فرزند با یک میلیون تومان درآمد ماهانه صاحب منزل باشد اما خانواده دیگری با درآمد 2 میلیون درآمد ماهانه تعدادی فرزند دانش آموز و محصل در دانشگاه در یک منزل اجاره ای سکونت داشته باشد بنابر این سقف درآمد نمی تواند معیار دقیقی برای شناسایی درآمد خانوار باشد.

موضوع بعد اینکه ممکن است برخی زوجین به دلیل جدایی از همسر خود بعد از تاریخ 22 اسفند 92که دیگر هیچ اطلاعاتی در سامانه قابل تغییر نیست و اطلاعات قبلی در مرکز آمار مورد قبول است، به صورت جداگانه برای دریافت یارانه نقدی ثبت نام کنند اما به دلیل اینکه جدایی آنها از یکدیگر بعد از تاریخ یاد شده قابل ثبت نبوده، بر اساس اطلاعات قبلی زوجه همچنان تحت تکفل همسر خویش است که این موضوع موجب می شود بعد از پالایش اطلاعات از سوی دولت زوجه جریمه شود که این با عدالت همخوانی ندارد.

ثبت نام در شرایط ابهام در میزان افزایش قیمت بنزین

از طرف دیگر دولت در شرایطی ثبت نام برای دریافت یارانه نقدی را آغاز می کند که هیچ اطلاعاتی از میزان افزایش قیمت حامل های انرژی در اختیار مردم قرار نداده است؛ در حالی که اگر دولت ابتدا میزان افزایش قیمت حامل های انرژی به ویژه بنزین را تعیین می کرد تصمیم گیری برای تقاضا یا حتی انصراف از دریافت یارانه نقدی برای مردم آسان تر بود به طوری که چه بسا درصورت افزایش ناچیز قیمت حامل های انرژی بسیاری برای دریافت یارانه نقدی احساس نیزا نمی کردند و از ثبت نام خودداری می کردند.

مردم همچنان امیدوار به بهبود شرایط اقتصادی همزمان با اجرای مرحله دوم

در این شرایط بهتر بود دولت ابتدا برای ابهامات مطرح شده چاره ای می اندیشید و سپس برای ثبت نام از متقاضیان وارد عمل می شد تا این بار یارانه نقدی با تدبیر بهتر پرداخت می شد تا علاوه بر افزایش میزان یارانه نیازمندان برای گذران زندگی، با شناسایی مرفهین و حذف آنها از گردونه پرداخت یارانه درآمد خود را افزایش و منابع حاصله را با مدیریت بهتر در جهت حمایت از تولید، کاهش قیمت دارو، افزایش پوشش بیمه تامین اجتماعی، پرداخت بیمه بیکاری و سایر سیاست های حمایتی در جهت رشد اقتصاد کشور هزینه می کرد.

گرچه باید با نگاه عادلانه به موضوع اجرای مرحله دوم هدفمندی یارانه ها از سوی دولت تدبیر و امید به قضاوت نشست اما مردم همچنان امیدوار به آینده در انتظار کاهش قیمت دارو، افزایش حمایت از واحدهای تولید، پرداخت بیمه بیکاری به جوانان جویای کار و بهبود وضعیت اقتصادی کشور همزمان با اجرای مرحله دوم هدفمندی یارانه ها هستند تا اجرای مرحله دوم هدفمنید یارانه ها به سرنوشت مرحله اول دچار نشود. امید است دولت با برنامه‌ریزی جامعی فاز دوم هدفمندی را اجرا کند تا در شلوغی و هرج و مرج یارانه‌ای، عدالت گم نشود.