دسترنج ما، به نام اونا!

به گزارش نما به نقل از نما مزه لذیذ کره تازه محلی بر روی نان داغ ساجی محلی و کمی شکر را اگر یک بار امتحان کرده باشید دیگر ذائقه و انگیزه ای برای امتحان کره های پاستوریزه که با نام کره حیوانی و گیاهی در فروشگاه ها مواد غذایی عرضه می شود، را نخواهید داشت.

زنان روستایی و عشایر با جمع آوری کره های تهیه شده از ماست تازه گاو یا گوسفند به صورت جداگانه، پس از مدتی اقدام به تهیه روغن های حیوانی خوش عطر و بو می کنند.

اغلب کره های گوسفندی سفید و خوش رنگ و کره گاوی کمی زرد رنگ است که مزه هر کدام اندکی هم با دیگری تفاوت دارد.

پس از جمع آوری مقدار قابل توجهی کره، زن روستایی ایلام با گذاشتن آنها در ظرفی بزرگ و قراردادن روی شعله پایین آتش اقدام به تهیه روغن حیوانی می کند که هنگام جوش زدن پس از کف گیری روی روغن در مرحله پایانی مشتی آرد سفید برای گرفتن ناخالصی های کره روی آن می ریزد و سپس ظرف را از بالای آتش برمی دارد و در مکانی خنک قرار می دهد تا کم کم سرد و سفت شود.

به دنبال این کار، اکنون روغن حیوانی (گوسفندی یا گاوی) را به داخل مشکی از پوست دباغی شده بز یا گوسفند که در گویش کردی ایلامی «هیزه» نام دارد و محصول هنرمندی، ظرافت و حوصله زنان عشایری و روستایی است، می ریزند و برای معطر شدن مقداری «چویر» (گونه ای گیاه کوهی بسیار معطر که تنها در کوهستان های بلند ایلام می روید) به آن اضافه می کند که علاوه بر خوش بو شدن روغن به آن مزه ای ناب و ویژه نیز می بخشد.

تهیه روغن حیوانی از سده ها و شاید هزاره های دور و دراز تاکنون در میان جامعه عشایری و روستایی به ویژه عشایر سخت کوش استان ایلام رواج داشته و همچنان نیز ادامه دارد.

هرچند که همیشه مرغوب ترین و خوشمزه ترین روغن حیوانی و گوسفندی در کشور متعلق به استان ایلام بوده است اما به عوامل گوناگون از جمله ناشناخته بودن ایلام در گذشته برای مردم کشور و این که تا همین چهار دهه پیش جزو استان کرمانشاه به شمار می رفته، این محصول به عنوان مهمترین فرآورده شیری و سوغات استان به نام «روغن کرمانشاه» در ایران معروف شده است.

بدون شک همه کسانی که چه به عنوان گردشگر و مهمان و چه با سبب آشنایی یک فرد از استان برای یک بار روغن ناب حیوانی ایلام را مزه کرده باشند به تفاوت و ویژگی های ظاهری و کیفیت دو روغن حیوانی ایلام و استان کرمانشاه پی خواهند برد.

یکی از زنان روستایی ایلام می گوید: تهیه روغن حیوانی یا «رووین دان» در گویش کردی ایلامی را از مادرم یاد گرفته ام که وی نیز پشت به پشت آن را از مادران خود آموخته است.

«صبیحه رضایی» در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: روغن حیوانی از عطر و طعم خوشایندی برخوردار است و مصرف آن باعث شادابی و سلامتی می شود.

وی ادامه داد: با توجه به نقش بالای روغنی حیوانی ایلام در سلامت بدنی و نشاط روحی و نیز مزه خوش در کنار عطر دلپذیر آن اکنون در بازار مصرف از ارزش اقتصادی فراوانی برخوردار است به گونه ای که هر کیلوگرم روغن گوسفندی بسته به مرغوبیت و کیفیت آن 700 هزار تا یک میلیون ریال فروخته می شود.

این زن روستایی مولد افزود: افزون بر مصرف خوراکی و تهیه انواع غذاها و شیرینی های محلی از روغن حیوانی به عنوان ملین برای درمان کودکان نیز استفاده می شود.

وی اضافه کرد: در گذشته های دور که دسترسی مردم روستا و عشایر به دارو و دکتر کم بود، اغلب برای نوزادانی که دل درد داشتند مقدار کمی از این روغن را در آب جوش ریخته و به او می خوراندند تا اگر دچار دل درد و یبوست شده باشد، درمان شود.

رضایی گفت: همچنین در درمان بیماری های پوستی نظیر ترک دست و پا، خشکیدگی و گرفتگی عضله های بدن نیز از روغن حیوانی به عنوان نوعی کرم و مرطوب کننده استفاده می کردند.

وی ادامه داد: اکنون ارزش و بهای روغن حیوانی به سبب خواص بی شمار و اهمیتی که دارد، افزایش قابل توجهی یافته هرچند که از گذشته های دور این ارزش و جایگاه نیز وجود داشت و ایلامی ها همواره به عنوان ره آورد ارزشمند و سوغاتی بسیار گرانبها آن را به مهمانان، اقوام و آشنایان دور و نزدیک در پایتخت، شهرها و مناطق بیرون از استان و گردشگران شهری هدیه داده می دهند.

یکی از کارشناسان اقتصادی ایلام نیز گفت: این استان به سبب پیشینه کهن تاریخی، دارای محصول های سنتی و فرآورده های محلی فراوان و گوناگونی است که شوربختانه به علت بی توجهی به نام دیگر استان ها عرضه و معروف شده اند.

«رضا عبادی» اظهار کرد: از جمله این محصول ها و کالاها، فرش ایلام است که به نام فرش قم عرضه می شود، گیوه مخصوص ایلام که با وجود محله ای به همین نام در استان اکنون به اسم گیوه کردستانی عرضه می شود، عسل محلی و روغن حیوانی ایلام که به نام روغن کرمانشاهی در کشور شناخته شده است.

وی اضافه کرد: متاسفانه برندسازی در زمینه معرفی و عرصه فرآورده ها و محصول های متعلق به استان تاکنون انجام نشده و این کالاها با وجود این که اصالت ایلامی داشته و در این منطقه تهیه می شود، اما به نام دیگر استان ها در کشور شناخته و عرضه می شوند.

عبادی گفت: با این وجود مسوولان مربوطه برای شناسنامه دار کردن محصول ها و تولیدهای استان باید حرکت و اقدامی اساسی و زیربنایی انجام دهند و فرآورده های ایلام را با نام و برند متعلق به استان به کشور و جهان معرفی کنند.

وی اضافه کرد: روغن حیوانی یکی از سوغاتی های مهم و اصلی ایلام است و در آشپزی و غذاهای محلی و کردی نیز استفاده و کاربرد بسیاری دارد.

یکی از کارشناسان تغذیه در ایلام نیز گفت: روغن حیوانی دارای خواص بسیار زیادی است و چربی آن نه تنها باعث چاقی نیست، بلکه لاغرکننده نیز است.

«شیرین کرم پور» اظهار کرد: چندی پیش در دانشکده طب سنتی دانشگاه تهران، دانشجویان طب سنتی از جمله دکتر مرادی تحقیقاتی در خصوص، گرم یا سرد و خشک یا مرطوب بودن مزاج افراد در تعیین مصرف روغن حیوانی انجام دادند که مشخص شد حتی در مزاج های گرم و خشک می توان از روغن حیوانی، بیشتر و بدون عارضه تا آخر عمر استفاده کرد.

وی ادامه داد: پژوهش های دیگر نشان می دهد که روغن حیوانی از روغن گیاهی بسیار سبک تر و پر خاصیت تر است و بررسی های پزشکی و بهداشتی نیز نشان می دهد که مصرف روغن حیوانی باعث افزایش طول عمر و سلامتی دستگاه گوارش و عروق و قلب می شود.

این کارشناس تغذیه افزود: انجام تحقیق های بیشتر در خصوص خواص و ویژگی های روغن حیوانی بدون شک مزایا و اثرهای مناسب استفاده از آن را در دیگر اجرای بدن انسان بیشتر نمایان می کند.

کرم پور اضافه کرد: روغنی که در طب سنتی ایرانیان بسیار به خواص درمانی آن اهمیت داده شده، همین روغن حیوانی خالص است و پژوهش های جدید نیز از وجود عوامل ناشناخته رشد و ترمیم اعضا و اندام داخلی بدن انسان به دنبال مصرف روغن حیوانی حکایت می کند.

وی ادامه داد: از دیگر ویژگی ها و خواص درمانی و دارویی روغن حیوانی که در گذشته میان عامه مردم ایلام معروف بوده می توان به استخوان سازی، کاهش غلظت خون، کاهش چربی های زائد شکم، شادابی و سفیدی پوست و سم زدایی از بدن و همچنین افزایش قوای جسمی افراد اشاره کرد.

این کارشناس تغذیه در ایلام گفت: همچنین در گذشته های دور و تاکنون مصرف روغن حیوانی بر خلاف روغن های گیاهی در میان کهنسالان باعث افزایش طول عمر و نیز تاخیر در پیری آنان شده است.

کرم پور تاکید کرد: البته با وجود خواص و مزیت های بی شمار استفاده از روغن حیوانی، مصرف آن برای بیمارانی که از چربی و فشار خون رنج می برند، سفارش نمی شود.

استان ایلام با برخورداری از نزدیک به سه میلیون راس دام سبک و سنگین و از قطب های دامپروری و تولید فرآوردهای شیری در کشور، سالانه ده ها تن روغن حیوانی مرغوب تولید می کند که در گذشته های دور نیز به کشور عراق صادر شده است. ک/4

7177/565