به گزارش نما به نقل از مهر، بحران آب خیلی جدی‌تر از چیزی است که فکرش را می‌کنید. مسئولان از خشکی سراسری کشور تا ده سال آینده خبر می‌دهند و آمارها عمق فاجعه را بیشتر نشان می‌دهند.
از مجموع 152 سد کشور، تنها 13 سد بین 90 تا صددرصد پر شده‌اند. فاجعه را این عدد بهتر بیان می‌کند. حجم 68 سد کشور کمتر از 40 درصد پر شده است و حجم تنها 48 سد بین 50 تا 70 درصد پرشدگی دارد. از طرف دیگر در گرمای تابستان، آب سدهایی که به نیروگاه‌های برق‌آبی متصل هستند برای تولید برق آزاد شده‌اند. دولت یازدهم کمبود آب را جدی گرفته است و برای جلوگیری از افزایش روز افزون این بحران راه‌کارهای زیادی مطرح کرده است. آیا این راه‌کارها برای مقابله با کم‌آبی کافی است؟
تهاتر نفت و آب
پیشنهاد واردات آب از سایر کشورها توسط نمایندگان مجلس به وزیر نیرو جدیدترین راهکار مبارزه با کم‌آبی است که حسابی سر و صدا به پا کرده است. «حمید چیت‌چیان»، وزیر نیرو، هم در مورد این خواسته نمایندگان پاسخی قطعی نداده است: «می‌توان از کشورهایی که با آن ها تعاملاتی داریم آب وارد کنیم. اما احتمال تغییر در تعاملات وجود دارد و وابستگی در مساله آب به هیچ وجه خوشایند نیست. موضوع واردات آب را مطالعه می‌کنیم و با برخی کشورها مذاکراتی در این زمینه انجام داده‌ایم.»
این در حالی است که «عباس رجایی»، رئیس کمیسیون کشاورزی و آب مجلس، روز دوشنبه در گفت‌‌وگویی مفصل با روزنامه شرق واردات آب از تاجیکستان را تایید کرده است: «مذاکراتی با تاجیکستان برای واردات آب انجام شده است. قرار شده به تاجیکستان نفت و گاز بدهیم و از آنها آب بگیریم. در حال مذاکره با تاجیکستان برای واردات حدود دو تا سه‌میلیارد متر مکعب آب هستیم. البته تا جایی که بنده در جریان هستم فعلا این موضوع در حال مذاکره است و تاجیک‌ها در این‌باره اعلام آمادگی کرده‌اند.»
چه کسی پیشنهاد واردات آب را داد؟
آن‌طور که در بعضی رسانه‌ها آمده طرح ساخت خط لوله برای واردات آب از تاجیکستان توسط «محمدرضا محسن» که عنوان او را «یکی از مقامات استان خراسان» ذکر کرده‌اند، مطرح شده است که شامل انتقال آب دریاچه «سارز» در جمهوری تاجیکستان است. دریاچه سارز که در یک منطقه بسیار زلزله خیز واقع شده و در نتیجه بروز یک زمین لرزه که 100 سال قبل در این منطقه رخ داد، به‌وجود آمده است .نتیجه بررسی‌ها نشان می‌دهد که خط لوله انتقال آب از تاجیکستان به ایران، 600 کیلومتر طول خواهد داشت تا از گورنو - بدخشان در شرق تاجیکستان به خراسان برسد
.
اُریپوف یکی از مقامات وزارت انرژی تاجیکستان هم گفته است که از سال 2012 در حال مذاکره با مسئولان ایرانی درباره صادرات آب بود‌ه‌اند. البته احداث خط لوله تنها راه پیشنهادی برای واردات آب نیست و راه های دیگری همچون انتقال آب به وسیله راه‌آهن نیز مورد بررسی قرار می‌گیرند.
اصلاح مصرف آب کشاورزی در اولویت اول
«رحیم میدانی»، معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا، معتقد است حل بحران آب کشور در گرو فرهنگ‌سازی است: «تغییر در مصارف کولرهای آبی، استفاده از تجهیزات کاهنده مصرف و ... گام‌هایی است که با فرهنگ‌سازی برای نجات آب کشور می‌توان برداشت. راه نجات آب کشور در گرو فرهنگ‌سازی است. این موضوع منحصر به آب شرب نمی‌شود و درست است که در آب شرب حساسیت‌های خاصی وجود دارد و اطمینان‌پذیری آن باید خیلی بالا باشد؛ اما 92 درصد آب‌های کشور در بخش کشاورزی مصرف می‌شود.»
رئیس جمهور هم در سفر به کردستان از اهمیت اصلاح الگوی مصرف آب گفت: «همه مردم ایران باید بدانند ما باید در مساله آب هم صرفه‌جویی کنیم و هم به طریق علمی از آب استفاده کنیم.»
از سوی دیگر وزیر نیرو بر لزوم اصلاح الگوی مصرف آب در حوزه کشاورزی تاکید می‌کند: «نحوه استفاده از آب در بخش کشاورزی و صرفه جویی در میزان مصرف به معنای کاهش درآمد کشاورزان نیست بلکه ما تاکید داریم که با آب کمتر محصول بیشتر و بهتری داشته باشیم که این مهم را می توان از طریق بالابردن راندمان آبیاری توسط آبیاری تحت فشار، تغییر نوع کشت وهمچنین تغییر کشت از سنتی به صنعتی بدست آورد.»
قطع آب پرمصرف‌ها
هفته گذشته خبری به نقل از مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران اعلام شد که این شرکت بنا دارد تا در یک مانور، آب آشامیدنی مشترکان پرمصرفی را که در یک دوره بیشتر از ۵۰مترمکعب مصرف می‌کنند برای ساعاتی قطع کند. این میزان مصرف دوونیم برابر مصرف معمول مشترکان آب در تهران عنوان شده است. «محمد پرورش»، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران، می‌گوید: «ما اصلا علاقه‌مند نیستیم تا برای مردم مشکلی ایجاد شود. بنابراین در کمیته مصرف شرکت آب و فاضلاب استان تهران موضوع را دوباره مورد بررسی قرار دادیم. پس از آنالیز شرایط به این نتیجه رسیدیم که یک فرصت دیگر به مشترکان پرمصرف بدهیم.»
وزیر نیرو هم با بیان اینکه شهرهایی که دارای تنش آبی هستند و مشترکان آن الگوی مصرف را رعایت نمی‌کنند آب شرب آنها قطع می‌شود، گفته: «مجوز قطع آب مشترکان پرمصرف را داریم و این روش قانونی است. بنابراین مشترکان پر مصرف آب شرب شهرهای دارای تنش که حدود 12 کلانشهر را در بر می‌گیرد بدانند اگر الگوی مصرف آب شرب را رعایت نکنند مجوز قطع آب آنها را داریم. البته فعلا برای جریمه مشترکان پرمصرف برنامه‌ای نداریم و مجوزی برای آن اخذ نشده است.»
شیرین کردن آب دریا
چیت‌چیان در خصوص شیرین سازی آب دریاها هم برنامه‌های ویژه‌ای دارد تا کشور از این شیوه هم برای تهیه آب بهره‌مند شود: «شیرین‌سازی آب دریای خزر و خلیج‌فارس برای رفع بخشی از نیاز آبی کشور امکان‌پذیر است و اصلا جزیی از سیاست‌های وزارت نیرو است. در حال حاضر در حدود 50 نقطه خلیج‌فارس و دریای عمان دستگاه‌های آب‌شیرین‌کن فعال است که آب را به دست مردم می‌رسانند. البته حمایت‌های ویژه‌ای هم برای بخش خصوصی در نظر گرفته شده که در صورت تمایل به سرمایه‌گذاری به آنان ارایه می‌شود. درهمین راستا در نظر داریم به‌زودی برنامه‌ریزی برای شیرین‌سازی آب در سواحل دریای خزر داشته باشیم. در عین حال یکی از طرح‌های مهم دهگانه وزارت نیرو این است که سعی کنیم در آینده نزدیک با استفاده از نیروگاه‌هایی که در کنار دریای عمان و خلیج‌فارس موجود است یا احداث خواهد شد از بازیافت حرارت این نیروگاه‌ها برای شیرین‌کردن آب دریا استفاده کنیم و مجموعا بتوانیم برای آب شرب و نیز صنایعی که در کنار دریای عمان و خلیج‌فارس فعالیت می‌کنند یک‌میلیارد مترمکعب آب را شیرین کنیم.»
وزیر نیرو البته برآورد جالبی هم از قیمت این راهکار و استان‌های هدف در این طرح کرده است: «آن‌طور که سوابق نشان می‌دهد، شیرین‌سازی آب دریا با استفاده از روش O&R، 60 سنت یورو (حدود 2500 تومان) برای هر متر مکعب هزینه دارد. این آب قرار است علاوه بر استان‌های ساحلی، به استان‌هایی چون یزد، کرمان، فارس و سایر استان‌های متقاضی منتقل شود.فکر می‌کنم حدود سه‌سالی طول بکشد تا این کار به اجرای کامل برسد و بتوانیم بخش خصوصی را در این بخش فعال کنیم. البته در حال حاضر آب‌شیرین‌کن‌هایی فعال هستند. بنابراین در حال حاضر این فعالیت به طور جدی در حال اجراست و ما هم قطعا این سیاست را به طور جدی دنبال خواهیم کرد.»
تهیه آب از پساب‌ها
چند روز پس از اینکه وزیر نیرو از احتمال جداسازی آب بهداشتی از آب شرب در برخی شهرهای بزرگ کشور در آینده نزدیک گفت، رئیس کمیسیون کشاورزی هم درباره تهیه آب آشامیدنی از پساب‌ها می گوید: «مجموع پساب‌های شهری، کشاورزی و صنعتی کشور 40میلیاردمترمکعب است که می‌توان آن را با 6 یا هفت‌بار تصفیه قابل شرب کرد. یا با سه‌بار تصفیه برای مصارف دیگر استفاده کرد. ممکن است مردم ایران قبول نکنند تا از پساب‌های تصفیه‌شده برای مصرف شرب استفاده کنند. ممکن است بعضی از مردم در این زمینه ملاحظاتی داشته باشند اما باید درباره‌اش فرهنگ‌سازی کرد.»
حالا باید منتظر ماند و دید نتیجه سیاست‌های دولت و تلاش مردم برای گذر از بحران آب تا چه‌اندازه موفق خواهد بود؟
نفت در برابر آب؛ تازه‌ترین راه‌كار برای بحران كم‌آبی
غول كم‌آبی روزبه‌روز نزدیك‌تر می‌شود.اما هنوز دولت در مهار این بحران ناكام مانده‌است. همین ناكامی باعث شده است كه وزیر نیرو در تازه‌ترین اظهار نظرش از كلید خوردن تبادل نفت ایران با آب تاجیكستان خبر دهد.
۱۳۹۳/۵/۲۳
