آداب بهره مندی از محضر قرآن كریم

عالم بزرگوار شیخ مفید (ره) می نویسد امام کاظم (ع) دانشمندترین مردم زمانه بود و بیش از همه حافظ کتاب الهی و خوش صداترین آنان در قرائت قرآن بود. هنگام قرائت، آهسته و حزن آور می خواند و می گریست و شنوندگان هم گریه می کردند، اهل مدینه او را «زین المجتهدین » می‌نامیدند. (ارشاد مفید، ص 235)

در روایتی دیگر آمده است: قرائت آن حضرت حزن آوربود. (کافی، ج‌2، ص 606) به ابرهه مسیحی فرمود: «با کتاب خودت چقدر آشنایی؟ پاسخ داد: به متن و تاویل آن آگاهم، هشام می گوید: حضرت کاظم (ع) شروع کرد به قرائت انجیل. آنگاه ابرهه گفت: «حضرت مسیح این چنین می خوانند و جز او هیچ کسی چنین نخوانده است و از پنجاه سال پیش تاکنون در جستجوی چنین شخصیتی بودم.» و در این هنگام به دست امام مسلمان شد. (بحارالانوار، ج 48، ص 104)

** همت شما رسیدن به آخر سوره نباشد!

حضرت کاظم(ع) می فرماید: از پیامبر اکرم در باره معنای «و رتل القرآن ترتیلا» (سوره مزمل، آیه 4) پرسیدند، در پاسخ فرمودند: یعنی قرآن را واضح و کاملا روشن بیان کن و حروفش را مانند رمل و شن هایی که باد یکباره می پاشد بر روی هم نریزو آن را مانند شعرخوانی پشت سر هم و با شتاب مخوان؛ نزد شگفتی‌های قرآن بایستید و دل‌ها را با آن تکان دهید و همت و نظر شما رسیدن به آخر سوره نباشد، یعنی به کیفیت بپردازید نه به کمیت. (مسند الامام الکاظم(ع)، ص 44)

** اینگونه قرآن بخوانید تا همنشین اهل بیت در قیامت شوید

علی بن مغیره به امام کاظم (ع) می گوید: پدرم از جد شما پرسید آیا رواست شبی یک ختم قرآن بخوانم؟ جد شما فرمود: هر شب. دوباره پرسید: آیا در ماه رمضان هم؟ جد شما فرمود: درماه رمضان نیز. جدم عرض کرد: بلی هر چه توانستم. و برنامه پدرم این بود که در ماه رمضان چهل بار قرآن را ختم می کرد و من نیز پس از پدر قرآن می خوانم بیشتر و گاهی کمتر از پدرم، کم و زیادیش بستگی داشت به اندازه فرصت و فراغت و یا کار و سرگرمی و نشاط و بیماریم. هنگام عید فطر، قرآن‌هایی که خوانده بودم، یک ختمش را برای رسول اکرم (ص)، یکی برای علی‌(ع)، یکی برای فاطمه (ع) و همچنین برای هر کدام از امامان تا به شما رسید و یکی هم برای شما قرار می دادم، از هنگامی که خدا این بینش و حال را به من عنایت کرده است و در سلک پیروان شما قرار گرفته ام. حال آیا برای خودم نیز پاداشی هست؟

حضرت فرمود: پاداش تو آن است که در قیامت با آنها هستی. گفتم الله اکبر، آیا چنین اجری دارم؟

حضرت سه بار فرمود: بلی. (کافی، ج 2، ص 418)

** آموزش قرآن به شیعیان در عالم برزخ!

حضرت کاظم (ع) به یکی از اصحاب بنام حفص فرمود: آیا دوست‌داری در دنیا بمانی؟ پاسخ داد: بلی، پرسید: برای چه؟ گفت: به خاطر قرائت سوره توحید. آنگاه حضرت سکوت نمود و پس از زمانی گفت: ای حفص! هرکس از دوستان و شیعیان ما بمیرد و قرآن را خوب نداند، در عالم برزخ آموزش داده می شود تا خدا به واسطه آن درجه و مقامش را بالا ببرد زیرا درجات بهشت به قدر آیه های قرآن کریم است: به قاری گفته می شود: بخوان و ترقی کن پس او می خواند و ترقی می کند. حفص گوید: در عمرم ندیدم کسی را که از امام کاظم (ع) بیشتر خدا ترس و به رحمت حق امیدوار باشد و قرآن خواندنش همراه با حزن بود و گویا هنگام قرائت به شخصی خطاب می کند. (کافی، ج 2، ص 606)

** تفسیری زیبا بر برخی واژه های قرآنی

در سخنان امام کاظم (ع) مواردی از تفسیر آیات بیان شده مثلا «توبه نصوح » در آیه «یا ایها الذین آمنوا توبوا الی الله توبه نصوحا» (سوره تحریم، آیه 77) را چنین تفسیرمی فرماید: «بنده به درگاه خدا توبه می کند و دیگر برنمی گردد و توبه نمی شکند وبراستی که محبوب‌ترین بندگان خدا در پیشگاه حق، فریب خوردگان توبه کننده اند.» (تفسیر نورالثقلین، ج 5، ص 374)

همچنین شان نزول یا روشن ترین مصداق‌های برخی آیات در سخنان امام بیان شده است مثل مصداق «ماء معین» که منظور از آن غیبت حضرت مهدی امام زمان (عج) است. در این آیه از انسان سؤال شده: «قل ارءیتم ان اصبح ماوکم غورا فمن یاتیکم بماء معین» (سوره ملک، آیه 30) یعنی بگو: به من خبر دهید، اگر آب شما فرو رود، چه کسی آب روان برایتان خواهد آورد؟

و در توضیح «فجار» در آیه: «کلا ان کتاب الفجار لفی سجین » (سوره مطففین، آیه 8) می فرماید: «بدکاران و فاجران کسانی هستند که در حق ائمه (علیهم السلام) نافرمانی و برآنان قلدری کردند.» (مناقب ابن شهرآشوب، ج 2، ص 352) گفتنی است که بیشترین تفسیرهای آن بزرگوار در شرح آیه هایی است که در اثبات امامت و رهبری و یا بیزاری و مذمت منحرفان از امامت نازل شده است.

همچنین آن حضرت در معرفی مهم ترین مصداق منافقان، کسانی را نشان می دهد که به ولایت حضرت علی (ع) ایمان نمی آوردند، قرآن کریم می فرماید: «هنگامی که منافقان نزد تو آیند می گویند: «ما شهادت می دهیم که یقینا تو رسول خدایی» خداوند می داند که تو رسول او هستی، ولی خداوند شهادت می دهد که منافقان دروغگو هستند....» (سوره منافقون، آیه 1)

این به خاطر آن است که نخست ایمان آوردند سپس کافر شدند از این رو بر دل‌های آنان مهرنهاده شده و حقیقت را درک نمی کنند. امام (ع) می فرماید: منظور منافقانی است که نخست ایمان آوردند به رسالت پیامبر (ص) و سپس به لایت حضرت علی (ع) وصی آن حضرت کفر ورزیدند.