امین پناهی- هفتادوچهارمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل با حضور کشور‌های گوناگون جهان، از جمله جمهوری اسلامی ایران برگزار شد. رئیس‌جمهور کشورمان برای شرکت در این نشست و همچنین سخنرانی به نمایندگی از مردم ایران به نیویورک رفته بود. چهار روز حضور آقای روحانی در نیویورک که با دفعات قبل بسیار متفاوت بود برای او و همکارانش در این سفر روز‌های پر کاری بود. از دیدار و گفتگو با رؤسای جمهور کشور‌های گوناگون که بگذریم، رئیس‌جمهور طرح «صلح امید» را به سازمان ملل برده بود.
رفتار غیر دیپلماتیک!
پیش از آغاز این سفر گمانه‌زنی‌ها درباره احتمال دیدار آقای روحانی با ترامپ آغاز شده بود. البته این گمانه‌زنی‌ها زمانی بیشتر قوت گرفت که با صحبت‌های وزیر خارجه کشورمان همراه شد. به گزارش «سی‌ان‌ان» محمدجواد ظریف که برای شرکت در نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد به نیویورک رفته بود، در گفتگو با «کریستین امانپور» خبرنگار شبکه تلویزیونی سی‌ان‌ان، گفته بود حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران حاضر است با همتای آمریکایی خود دیدار کند «به شرط آنکه ترامپ آنچه را که لازم است انجام دهد.» کریستین امانپور سپس در توئیترش نوشت: «محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران روز (یک‌شنبه) به من گفت که روحانی، رئیس‌جمهور ایران حاضر است با ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا این هفته در نیویورک دیدار کند؛ به شرط اینکه رئیس‌جمهور ترامپ آماده باشد کاری را که لازم است انجام بدهد که آن لغو تحریم‌ها در ازای نظارت دائمی بر تأسیسات هسته‌ای ایران است.»
این یعنی ظریف پالسی را به سوی آمریکایی‌ها ارسال کرده مبنی بر اینکه هم ایران حاضر به مذاکره است و هم اینکه اگر مذاکره‌ای شکل بگیرد، طرف ایرانی چه امتیازی را به آمریکایی‌ها خواهد داد و این یکی از غیر دیپلماتیک‌ترین کار‌هایی است که می‌تواند از یک دیپلمات سر بزند!
ویژگی دیگر این سفر آن بود که سران کشور‌های مختلف، از جمله کشور‌های اروپایی بسیار اصرار داشتند که دیدار‌هایی با آقای روحانی داشته باشند. از دیدار‌های اتفاقی در راهرو‌های سازمان ملل گرفته تا دیدار‌های دوجانبه، که اتفاق افتاد و اخبارش منتشر شد، همه و همه به دنبال آن بودند که روحانی را متقاعد کنند تا با ترامپ دیدار کند. هر چند عده‌ای سعی کردند چنین فضاسازی کنند که این اصرار اروپایی‌ها برای دیدار با روحانی حاصل اقتداری است که دیپلماسی دولت به وجود آورده است؛ اما عده‌ای هم معتقد بودند این رفت و آمد‌ها برای آن بود که روحانی را پای میز مذاکره بکشانند. البته تعبیر بهترش این است که می‌خواستند کاری کنند تا روحانی را وارد عکس یادگاری با ترامپ کنند تا او بتواند در کارزار انتخاباتی‌اش از آن بهره جوید. خنده‌های روحانی در مقابل غربی‌ها هم به مذاق خیلی‌ها خوش نیامد. عده‌ای آن را ژست رسانه‌ای رئیس‌جمهور می‌دانند، عده‌ای نشان تسلیم در برابر خواست اروپایی‌ها و عده‌ای هم معتقدند خنده بلند روحانی نشان می‌دهد خواسته اروپایی‌ها خنده‌دار است و برای تهران قابل پذیرش نیست.
دست مریزاد آقای روحانی!
هر چه که بود شاید بتوان این حضور آقای روحانی را پر حاشیه‌ترین آن در تاریخ پس از انقلاب دانست؛ اما پس از آن حواشی باید بگوییم سخنرانی وی در مجمع عمومی سازمان ملل هم متفاوت‌ترین سخنرانی او در سال‌های گذشته بود.
سخنرانی رئیس‌جمهور را در یک واژه می‌توان خلاصه کرد و آن «انقلابی بودن» آن است. صحبت‌هایی که با سخنان پیشین رئیس‌جمهور در سال‌های گذشته تفاوتی بسیار داشت. این بار رئیس‌جمهور موضع ملت ایران در برابر مذاکره مجدد با آمریکایی‌ها را صریح و قاطع اعلام کرد: «پاسخ ایران به مذاکره تحت تحریم «نه» است.» صحبت‌های رئیس‌جمهور رنگ و بوی انقلابی‌گری داشت تا جایی که روزنامه «کیهان» از مواضع او تجلیل کرد و در صفحه نخست خود تیتر زد: «آقای روحانی دست مریزاد!»
سخنرانی رئیس‌جمهور کشورمان مورد توجه رسانه‌های دنیا نیز قرار گرفت.
«ایران تحت فشار آمریکا مذاکره نخواهد کرد»؛ تیتر انتخابی خبرگزاری «رویترز» برای پوشش سخنرانی حسن روحانی در مجمع عمومی سازمان ملل بوده است. این خبرگزاری همچنین سخنان روحانی درباره برجام را به طور کامل منتشر کرده است. خبرگزاری «بلومبرگ» نیز با اشاره به صحبت‌های حسن روحانی نوشت، ایران با وجود تحریم‌ها با ترامپ مذاکره نمی‌کند.
شبکه «فاکس‌نیوز» نیز با اشاره به سخنرانی رئیس‌جمهور کشورمان نوشت، روحانی آمریکا را به تروریسم اقتصادی متهم کرده و احتمال مذاکره با این کشور را به کلی رد کرده است. پایگاه خبری «فایننشال‌پست» با تیتر «آمریکا برای دست‌یابی به توافق با ایران باید بهای بیشتری بپردازد»، آن بخش از سخنان روحانی را که درباره شرایط مذاکره با آمریکا سخن می‌گفت، منتشر کرده است.
خبرگزاری «آسوشیتدپرس» هم با اشاره به سخنرانی حسن روحانی نوشت، رئیس‌جمهور ایران طی سخنرانی‌اش آمریکا را به «تروریسم اقتصادی بی‌رحمانه» و «دزدی دریایی بین‌المللی» متهم کرده است.
پس از آن در نشست خبری رئیس‌جمهور در میان خبرنگاران رسانه‌های گوناگون اعلام می‌کند مذاکره در صورتی رخ خواهد داد که آمریکایی‌ها پیش‌شرط خود را کنار بگذارند و «اعتماد از دست رفته» را بازگردانند.
بازی با کلیدواژه «مذاکره»
مدتی است واژه «مذاکره» دوباره بر سر زبان‌ها افتاده و دولت و برخی سیاستمداران ایرانی به طور مداوم آن را مطرح می‌کنند. برای نمونه «علی مطهری» نایب‌رئیس مجلس در همان روز‌های حضور روحانی در سازمان ملل گفته بود: «اکنون زمان خوبی برای مذاکره با آمریکاست.» ظریف، وزیر خارجه و حتی حسن روحانی، رئیس‌جمهور هم فکر می‌کنند مذاکره به نفع ملت ایران خواهد بود. برخی از سیاسیون چنین می‌اندیشند که ترامپ برای پیروزی در انتخابات ناگزیر به داشتن عکس یادگاری با روحانی است تا از آن به عنوان رزومه کاری خود استفاده کند؛ پس هر شرطی را که از سوی ایران مطرح شود خواهد پذیرفت، فقط برای آنکه پای میز مذاکره بیاید. اما باید بگوییم حتی اگر ترامپ برای مصارف انتخاباتی‌اش پای میز مذاکره با ایران بیاید، پس از انتخابات تاریخ مصرف این مذاکرات هم به پایان خواهد رسید. هر چند همین حالا هم ترامپ روی مواضع پیشین خود ایستاده و حاضر به پذیرش شروط ایران نیست؛ اما باید بدانیم اگر هم چنین اتفاقی بیفتد، نتیجه‌اش بهتر از آن چیزی که برای کره شمالی رقم خورد، نخواهد بود.
منبع: هفته نامه صبح صادق
