صادق رخ فرد- در حالی که بسیاری از استانهای کشور با تنش آبی شدید مواجهاند و گزارشهای رسمی از کاهش جدی منابع آب سطحی و زیرزمینی حکایت دارد، برخی چهرههای مشهور فضای مجازی با حضور در اطراف سدهای تهران، تصویری متفاوت از واقعیت موجود ارائه دادهاند. این چهرهها، با انتشار ویدیوهایی از سدهایی نظیر لتیان، کرج و لار، مدعی شدهاند که وضعیت به آن وخامتی که گفته میشود نیست و در واقع سدها آب دارند.
این روایتهای عوامانه که عمدتاً بدون هیچ درک فنی از وضعیت ذخایر آب سدها منتشر میشود، باعث شکلگیری نوعی دوگانه رسانهای در ذهن افکار عمومی شده است؛ از یک سو هشدارهای کارشناسان و نهادهای رسمی درباره کمآبی و از سوی دیگر اظهارات سلبریتیهایی که گویی به دنبال کماهمیت جلوه دادن بحراناند. در همین رابطه، شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور (آبفا) در اطلاعیهای رسمی اعلام کرد: ذخایر آب سدهای پنجگانه تهران نسبت به مدت مشابه سال گذشته حدود ۳۰ درصد کاهش داشته و بخش قابل توجهی از حجم باقیمانده، به دلایل فنی و زیستمحیطی، عملاً قابل بهرهبرداری نیست. تصاویر منتشرشده در فضای مجازی نمایانگر حجم مفید ذخایر نیستند و میتوانند باعث برداشتهای نادرست شوند.
این اطلاعیه همچنین هشدار داده که افزایش مصرف ناشی از تصور نادرست وجود آب کافی میتواند بحران فعلی را وارد فاز حادتری کند. در هفتههای اخیر، برخی مناطق شهری کشور با افت فشار و حتی قطعی محدود آب مواجه شدهاند و به گفته مسئولان، سناریوی جیرهبندی اضطراری در برخی نقاط در حال بررسی است.
کارشناسان حوزه مدیریت منابع آب نیز تأکید میکنند که میزان آب قابلمصرف با سطح بصری آب در سد تفاوت دارد. بهویژه در تابستان، تبخیر سطحی، رسوبگذاری و الزامات زیستمحیطی، عملاً بخش مهمی از حجم سدها را از چرخه مصرف خارج میکند.
با اینحال، اظهارات و نمایشهای غیرکارشناسی برخی سلبریتیها در فضای مجازی، نه تنها به کاهش مصرف کمکی نمیکند بلکه میتواند منجر به نوعی بیاعتمادی نسبت به گزارشهای رسمی شده و در نهایت به افزایش مصرف دامن بزند. واقعیت این است که بحران آب، نیازمند مشارکت عمومی، رفتار مسئولانه و اعتماد به دادههای علمی و تخصصی است؛ نه روایتسازیهای هیجانی و رسانهای از حاشیه سدها.
