اندیشكده آمریكایی: تضمینی نیست كه دوباره از برجام خارج نشویم

به گزارش نما، «روزنامه کیهان» در ستون اخبار ویژه خود نوشت:

اندیشکده «انجمن کنترل تسلیحات» با تحلیل رویکرد دولت‌های جدید ایران و آمریکا نسبت به از سرگیری مذاکرات هسته‌ای با هدف احیای «برجام» تأکید کرد رویکرد واشنگتن تغییری نکرده و تضمینی وجود ندارد که کاخ سفید دوباره از توافق هسته‌ای خارج نشود.

کلسی دونپورت، مدیر سیاست عدم ‌اشاعه در این اندیشکده می‌نویسد: پیش از انتخاب سید ابراهیم رئیسی به ریاست جمهوری ایران در ماه ژوئن (خرداد ماه)، آمریکا و ایران در شش دور گفت‌وگوهای غیرمستقیم در وین شرکت کردند تا درباره گام‌هایی که هریک از طرفین باید بردارند تا به قالب تعهدات پیشین خود در برنامه جامع اقدام مشترک موسوم به «برجام» بازگردند، گفت‌وگو کنند. طرفین به توافق نرسیدند، اما گفتند که در تعیین اقداماتی که ایالات متحده و ایران می‌بایست انجام دهند، پیشرفت قابل ملاحظه‌ای حاصل شده است. گفت‌وگوها با انتخابات ایران متوقف شد.

«راب مالی»، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران در گفت‌وگو با نشریه «پولیتیکو» گفته که گرچه دستیابی به توافق با دولت رئیسی هنوز هم ممکن است اما «یک علامت سؤال بزرگ در این خصوص وجود دارد و امری نیست که ایالات متحده بتواند کاملاً آن را کنترل کند.»

مقامات ایران پس از آغاز به‌کار دولت جدید به اتحادیه اروپا اعلام کردند که قصد دارند در ماه سپتامبر به گفت‌وگوهای وین بازگردند. رئیسی نیز در سخنرانی مراسم تحلیف خود اعلام کرد «مشارکت هوشمندانه» را در پیش می‌گیرد تا تحریم‌های بین‌المللی ایران برداشته شود. اما دولت او از شش دور مذاکره قبلی ناراضی است و شاید تلاش کند بر سر مسائل خاص مجدداً مذاکره کند.»

شورای عالی امنیت ملی ایران در تیر ماه اعلام کرد که مذاکرات وین به‌دلیل «قلدری» طرف‌های آمریکایی و اروپایی در چندین موضوع کلیدی به نتیجه نرسید و سخنگوی وزارت امور خارجه ایران نیز اعلام کرد که دولت بایدن باید با یک «رویکرد واقع‌بینانه» جدید به مذاکرات وین بازگردد تا در «کوتاه‌ترین زمان» نتیجه حاصل شود. با وجود این موضع تهران، به‌نظر نمی‌رسد که رویکرد تیم بایدن نسبت به مذاکرات هسته‌ای تغییری کرده باشد. در عین حال، رئیسی نیز در داخل ایران تحت فشار است و بر اساس قوانین ایران ملزم به تداوم برنامه هسته‌ای است.

مجلس ایران در واکنش به ‌ترور محسن فخری‌زاده، قانونی را به مثابه اهرم فشاری علیه ایالات متحده برای بازگشت به برجام و لغو تحریم‌ها تصویب کرد. بر اساس آن، سازمان انرژی اتمی ‌ملزم شد تا برخی اقدامات را در جهت تسریع برنامه هسته‌ای انجام دهد. مطابق این قانون، دولت ملزم به گسترش استفاده ایران از سانتریفیوژهای پیشرفته IR-۶ و ذخیره ۱۲۰ کیلوگرم اورانیوم U-۲۳۵ با غنای ۲۰ درصد است.

نویسنده سپس با تأکید بر اینکه در هر حالتی از سرگیری مذاکرات در وین بسیار پیچیده خواهد بود، تأکید می‌کند که می‌بایست چندین مسئله جدید نیز حل و فصل شود که پیش از تغییر دولت در ایران به آنها پرداخته نشده بود: نخست اینکه، ایالات متحده به دنبال دریافت نوعی تعهد از ایران مبنی بر مشارکت در مذاکرات بیشتر، پس از احیای توافق هسته‌ای است. جو بایدن متعهد شده است که با پرداختن به مسائل امنیتی منطقه‌ای، دستیابی به توافقی «قوی‌تر و بلندمدت‌تر» را بر اساس توافق هسته‌ای با ایران دنبال کند.

اما رئیسی و آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، ایده مذاکرات بعدی را رد کرده‌اند. آیت‌الله خامنه‌ای، در سخنرانی ۲۸ ژوئیه (۶ مرداد ماه) گفت دولت‌های آینده ایران باید از گره زدن برنامه‌های خود به مذاکره با غرب خودداری کنند چرا که قطعاً شکست خواهند خورد.

ایران در عین حال در پی تعهدی است تا همان طور که دونالد ‌ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا در ماه می ‌سال ۲۰۱۸ از توافق هسته‌ای خارج شد و دوباره تحریم‌ها را اعمال کرد، جانشینان بایدن به چنین کاری دست نزنند. اما به‌نظر نمی‌رسد ایالات متحده چنین تعهدی بدهد. یک مقام ارشد وزارت امور خارجه روز ۲۴ ژوئن (۳ تیرماه) در مصاحبه‌ای گفت: «هیچ تضمینی وجود ندارد که ایالات متحده دوباره از توافق هسته‌ای خارج نشود.»