چرا آیت‌الله علم‌الهدی از رسانه‌ها انتقاد كرد؟

به گزارش نما؛ آیت الله سید احمد علم‌الهدی در همایش بین‌المللی بسیج و رسانه در محل هتل نخل مشهد اظهار کرد: نگاه به رسانه دو نگاه است، البته آنچه مسلم است رسانه به عنوان جریانی هدف مطرح نبوده بلکه به عنوان جریان ابزاری مطرح است، اما در همین ابزار نیز دو نگاه متوجه است، یک نگاه مادی و یک نگاه قدسی.
وی افزود: نگاه مادی به رسانه‌ها به عنوان ابزار قرار دادن در حوزه توسعه قدرت و توسعه ثروت و افزون‌خواهی برای انسان‌های زیاده طلب و قدرت‌های زیاده خواه است اما نگاه قدسی به رسانه این است که رسانه ابزاری برای تحقق اهداف تعالی و رشد انسانی باشد.

رویکرد رسانه در نظام مقدس اسلامی باید قدسی باشد

عضو مجلس خبرگان رهبری با تاکید بر اینکه در نظام مقدس اسلامی باید رویکرد رسانه قدسی باشد، گفت: طبیعی است در نظام مقدس اسلامی ما رویکرد به رسانه یک رویکرد قدسی است نه رویکرد مادی، البته در این رویکرد قدسی رسانه از دو عنوان و دو وجه عام و خاص برخوردار است، در وجه عام، رسانه ابزاری است برای هدایت که در این آیه شریفه که مربوط به داستان اصحاب کهف است نکته‌ای وجود دارد که در حقیقت جایگاه رسانه را در منطق دین مشخص می‌کند، ذات مقدس پروردگار در مسئولیت ارشاد و هدایت انسان‌ها به وسیله پیغمبر اکرم(ص)، ابزار ارشاد و هدایت انسان‌ها را شخصیت رسانه‌ای و جنبه رسانه‌ای قرآن قرار داده است.
علم‌الهدی خاطرنشان کرد: پیغمبر اکرم(ص)، اجرا و عملیاتی کردن رسالتش با ابزار قرآن آن هم با وجه رسانه‌ای قرآن صورت می‌گرفته است و لذا خداوند می‌فرماید: «نحْنُ نَقُصُّ عَلَيْكَ نَبَأَهُم بِالْحَقِّ» «ما این داستان و خبر اصحاب کهف را برای تو به حق قصه می‌کنیم و به حق برای تو بیان می‌کنیم.»
امام جمعه مشهد مقدس این عنوان بالحق را خط راهبردی در مسئله رسانه در منطق دین در این آیه شریفه دانست و افزود: این بالحق بودن است، اولا نقل داستان اصحاب کهف به وسیله خدا و اجرای حق به وسیله پیغمبر(ص) و نقش آفرینی این قصه، این نقل و این رساندن هم به عنوان حق نکته‌ای است که در این آیه شریفه وجود دارد، در این آیه « نَحْنُ نَقُصُّ عَلَيْكَ بِالْحَقِّ» در یک طرف ذات مقدس پروردگار است، که با اینکه اگر خدا می‌گفت «نَقُصُّ عَلَيْكَ نَبَأَهُم بِالْحَقِّ» خبر اینها را ما به حق برای تو قصه می‌کنیم در واقع این عبارت درست بود، اما خداوند متعال «نحن» را اضافه کرده، یعنی منی که خداوند هستم، من قصه گویم و من نقل کردم و من بیان کردم ، خود این ناقل و قصه سرایی که من هستم در حقیقت موضوعیت دارد که البته «نقُصُّ» به معنی قصه سرایی نیست بلکه به معنی نقل آمیخته با تحقیق و مطالعه و پژوهش است، نه تنها بیان افسانه و یا نقل جریان و داستان، در این جا خدا می‌گوید «نَحْنُ نَقُصُّ» که اگر «نَقُصُّ» هم می‌گفت عبارت درست بود، یکی از خصوصیات اعجاز قرآن این است که در قرآن نه کلمه و جمله اضافه و نه کلام تکراری داریم.
وی اظهار کرد: آیه «فَبِأَيِّ آلَاء رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ» که در این سوره چند بار مکرر آمده تکرار یک مطلب نیست بلکه مفسران در مورد هر کدام آن یک تفسیر خاص دارند که با تفسیر جمله قبل و بعد مغایر است، پس ما در قرآن کلمه اضافه و تکراری نداریم، بنای قرآن بر اختصار و بر بیان کلمات و جملات مفیدی است که اگر حتی یک کلمه قرآن معنایی را افاده می‌کرد چیزی بر آن اضافه نمی‌شد، پس با اینکه اصل معنا با «نَقُصُّ» افاده می‌کند پس چرا نحن را اضافه کرده معلوم می‌شود که اصلا خود اینکه فاعل جریان خداست موضوعیت دارد که ذات مقدس پروردگار می‌گوید: مایی که خدا هستیم و با توجه به اینکه کارهای خدایی با همه کارها متفاوت است، ما که خدائیم امتیاز اینکه داستان و جریانی را به تو پیغمبر(ص) می‌رسانیم که تو به دیگران برسانی، ما استخدام این نقل و این رسالت تو را در جهت هدایت انسان‌ها به حق قرار دادیم یعنی در مقابل یک نتیجه و یک هدف 100 درصد شایسته و بایسته در نظر گرفتیم و این کار خدایی است و ما داریم این کار را می‌کنیم و اینکه این کار و عمل خدایی است.عضو مجلس خبرگان رهبری با اشاره به اثر هدایتی آیات قرآن در مسیر رسالت رسانه‌ای تاکید کرد: یک نکته دیگه این که بیان می‌شود «بالحق» یعنی آثاری که نقل این جریان و داستان می‌گذارد یک اثر نتایج و آثار داستان اصحاب کهف اثر هدایتی عمیق و ریشه داری است که در طول تاریخ تا روز انقراض بشر که قرآن وجود دارد اثر این در هدایت انسان‌ها در اقشار مختلف و قرن‌های مختلف اثرگذار و در رشد بخشی آنها وجود دارد.
علم‌الهدی افزود: نکته سوم که می‌گوید «بالحق» در حقیقت بیان این خبر و حقانیت رسالت پیغمبر(ص) را برای انسان‌ها مخصوصا کسانی که خود را دارای تخصص تاریخ‌دانی می‌دانند، نشان می‌دهد و بعد سوم به حق بودن این است که این جریان رسانه‌ای که در بردارنده این خاصیت و این نقل و انتقال است یک جریان رسانه‌ای به حق است پس ما از این کلمه بالحق استفاده می‌کنیم.

رسالت رسانه‌ها از منظر قرآن کریم

وی با استناد به آیه مذکور در توصیف رسالت رسانه‌ها از دیدگاه و منطق قرآن گفت: در رسانه خصوصیاتی که از دیدگاه دین موضوعیت دارد یکی اتصال جریان رسانه به خدا در عرصه فاعلیت حق یعنی پیام رسانی و رسالت اصلی یک رسانه در حقیقت همان هدایتی است که کار خدایی است و خصوصیت دوم اینکه ما در زمانی قرار گرفته‌ایم که انسان‌ها وحی و پیامبر را ندیده‌اند، «فاامنو به سواد فی بیاض» به تعبیر خود پیغمبر(ص) به یک سیاهی روی سفیدی ایمان آوردند و رسانه مسئولیت و رسالتش در حقیقت ابلاغ پیامبری و ابلاغ نبوت رسول الله و اجرایی و عملیاتی کردن و اجرای دستورات اسلام در مسیر رشد بخشی به انسان‌ها و انسان سازی در جامعه دنیاست.
امام جمعه مشهد مقدس تصریح کرد: خصوصیت سوم حق بودن رسانه است، این یعنی رسانه آلوده به هیچ باطلی نشود و به هیچ گزاف و خرافه و به هیچ حرف سخیف و به هیچ نمایش مبطل و مخرب و منحرف ساز نباید آلوده باشد، باید حق باشد و معنی حق بودن این است که در هیچ کجای این رسانه باطل نباشد، در این که خداوند می‌فرماید: نَبَأَهُم بِالْحَقِّ یعنی قصه نبا به حق است و خداوند پیغمبر و قرآن و حتی بیان داستان اصحاب کهف حق است و اثر هدایتی دارد.

رسانه به هیچ باطلی آلوده نشوند

علم‌الهدی گفت: بر این اساس خصوصیتی که امروز در جریان رسانه به عنوان وجه عام با رویکرد قدسی به رسانه به آن توجه داریم این است که اولا رسانه باید آلوده نباشد و هیچ باطلی در آن نفوذ پیدا نکند، و هیچ جریان باطل و مبطلی در هیچ بعدی از ابعاد رسانه نباید جلوه گر باشد چه از نوع مطبوعات چه صدا و سیما چه از نوع جریان‌های رسانه دیجیتال و فضای الکترونیک و مجازی هر چه عنوان رسانه بر آن وارد است، از دیدگاه دین تنزیه رسانه و پاکی رسانه و تهذیب رسانه مسئله اولی و اصلی در جریان رسانه با نگاه قدسی این در وجه عام رسانه است.
وی خاطرنشان کرد: خصوصیت دوم نقش آفرینی رسانه در بسط هدایتی دین است و لذا از ابعادی که به رسالت رسانه دارد بصیرت افزایی به وسیله رسانه و رشد بخشی فرهنگی جامعه به وسیله رسانه و مسئله اصلاح مفاسد اجتماع چه در حوزه مسائل اخلاقی و چه در حوزه سیاسی به وسیله رسانه بوده که این وجه عام رسانه از نگاه قدسی و از نظر اسلام است.
امام جمعه مشهد مقدس با بیان اینکه ما وقتی اخلاق رسانه را می‌توانیم مشخص کنیم که در درجه اول رسالت رسانه مشخص شود، تصریح کرد: اگر با استفاده از این آیه رسالت رسانه روشن شد اخلاق رسانه عبارت است از ابزار اجرای این رسالت، هر چه در جهت اجرای این رسالت بکار بیاید، آن می‌شود اخلاق رسانه، الان ما در مقام اجرای این رسالت به چیزی که محتاج هستیم و می‌شود به عنوان اخلاق توجه داشت، اعتماد سازی است، جامعه‌ای که می‌خواهد این رسانه در آن بسط هدایت را عملیاتی کند و بصیرت افزایی کند در درجه اول باید اعتماد جامعه را جلب کند.
به گفته وی اگر رسانه‌ای می‌خواهد با بصیرت افزایی درست هدایت را در جامعه عملیاتی کند در ابتدا باید اعتماد را در جامعه ایجاد کند و همچنین نکته دوم جذب انسان‌ها و البته جذب مخاطب است.

انتقاد آیت‌لله علم‌الهدی از برخی شیوه‌های مخاطب‌یابی در رسانه‌ها

علم‌الهدی با انتقاد از برخی شیوه‌های رسانه‌ها در مخاطب‌یابی گفت: جذب مخاطب و انسان‌ها باید با همان گرایش معنوی و انسانی باشد نه جذب انسان‌ها با گرایش نفسانی انسان‌ها، امروز مسئله‌ای که در جذب رسانه‌ها داریم این است که در مقام مخاطب یابی برخی رسانه‌ها به دنبال جذب و مخاطب یابی به هر قیمتی هستند، یک وقتی شما در مقام جذب انسان‌ها به عنوان مخاطب و یا سوژه عملیاتی خودتان می‌خواهید از کانال گرایش‌های نفسانی جذبش کنید، بنابراین شما رسالت اصلی رسانه که مسئله عدم آمیختگی با فاسد و باطل است را نمی‌توانید حفظ کنید.
عضو مجلس خبرگان رهبری اظهار کرد: چرا که برخی راه‌های جذب مخاطب با یک سلسله برنامه‌های باطل و جز با یک سلسله مفاسد امکان ندارد اگر مخاطب را با گرایش نفسانی جذب کنید مسئله مهم را که تذهیب و پرهیز از مباطل است را نمی‌توانید پیاده کنید، باید در مقام مخاطب یابی به گرایش‌های انسانی و معنوی مخاطب توجه کنیم و از پرداختن به گرایش‌های نفسانی و شهوانی بپرهیزیم، امروز یکی از مسائلی که ما را در حوزه فرهنگی دچار مشکل کرده نه تنها در حوزه رسانه بلکه در تمام حوزه‌ها حتی حوزه تبلیغ دین این است که اصطلاح غلطی به راه افتاده با عنوان « جذب جوانان» برای مثال به مداحی می‌گوئیم چرا با نظام ابتذال مرثیه سرایی می‌کنی؟ می‌گوید برای جذب جوانان، خب آن جوان به خاطر آهنگ موسیقی جذب می‌شود نه به خاطر عشق به حسین(ع) و ولایت نه به خاطر وابستگی به اهل بیت.
وی با طرح این سئوال که آیا جوان را فقط برای جوانی و جوانی‌کاری می‌خواهید، تاکید کرد: آیا جوان را فقط برای جوانی و جوانی‌کاری می‌خواهید یا می‌خواهید آن جوان متدین شود؟ در همه حوزه‌ها تا حرفی می‌زنیم می‌گوید می‌خواهیم جوان را جذب کنیم؟ آیا با فساد می‌خواهید جذب کنید؟ آن جوان تا روزی که شما فاسد بودی و فاسد شدی و مروج فساد بودی جذب شما می‌شود و هر وقت از فساد دست برداری دیگر جذب شما نمی‌شود، با فساد که نمی‌شود جوانی را جذب کرد چرا که آن جوان فقط تا زمانی جذب می‌شود که فساد ادامه پیدا کند.
امام جمعه مشهد مقدس عنوان کرد: در مقام سوژه یابی و در مقام مخاطب یابی باید توجه کنیم که اگر بخواهیم به گرایش‌های نفسانی تکیه کنیم به هیچ وجه پاسخگویی اشتهای شهوی و نفسانی آن نیستیم، چرا که این مسئله حکم آتش دارد و هر چه هیزم بریزی شعله‌ورتر می‌شود و باز بایستی غذا و خوراک گرایش نفسانی را بیشتر کنید تا به جایی که خود رسانه و خود شمایی که خود را صاحب رسالت بسط هدایت می‌دانید باید خود را به صورت یکپارچه فساد دربیاورید تا جذب شما شود. همچنین نقش خاص رسانه جدا از رویکرد عام آن مقابله با دشمنان اسلام و حمایت از سنگر اسلام است.

رسانه خط مقدم جریان مقابله با دشمن

وی اظهار کرد: در جریان مقابله با دشمن خط مقدم جبهه رسانه است و رسانه سنگری است که در مقابل با دشمن خط مقدم تنظیم شده است.

نقش بسیج در رسانه از نگاه علم‌الهدی

علم‌الهدی با اشاره به نقش بسیج در حوزه رسانه تصریح کرد: حال نقش بسیج چیست؟ در بسیج سه خصوصیت داریم که با تکیه بر این سه خصوصیت چه در وجه خاص و چه در وجه عام می‌توان در عرصه میدان‌داری رسانه از سوی بسیج و بسیجی انتظار داشت نقش آفرینی کند و آن سه خصوصیت عبارت است از ایثار، عدم توجه به منافع مادی و عدم عنایت به سودجویی و منفعت طلبی، بسیجی در میدان بسیج و در عرصه فعالیت نه به دنبال قدرت و نه پول است و مثال بارز آن رزمندگان بسیجی هستند که در شب عملیات زیر بمباران آتش برای گمنام ماندن خود پلاک‌ها را از گردن پاره می‌کردند تا در مقام شهادت هم به این عنوان دست پیدا نکند.
عضو مجلس خبرگان رهبری افزود: امروز در حوزه رسانه اگر بخواهیم رسانه را ابزار قدرت کنیم و سیاست بازی کنیم و آن را تبدیل به ابزار پول و ثروت و درآمدزایی کنیم طبیعی است که این رسانه از رویکرد قدسی خارج می‌شود و این گونه رسانه رسانه دینی نیست بلکه می‌شود رسانه‌های الحادی و استکباری.
وی خاطرنشان کرد: چیزی که رسانه‌ها را از این آلودگی و تفکرات الحادی دور می‌کند بسیجی و تفکر بسیجی است، بر حسب همان معیار که در حوزه بسیج در حوزه ایثار و صداقت تعریف می‌شود.
امام جمعه مشهد مقدس گفت: ما نیازمند جریان فعال در این عرصه برای دفاع هستیم و بسیجی نیرویی است که هراس و مرز در قاموسش نمی‌گنجد، بدون داشتن عقیده بسیجی و محور بسیجی رسانه‌ها در عرصه حفظ رویکرد قدسی و مبارزه با باطل موفق نمی‌شوند.