چرا 2.5 میلیون شغل در كشور خالی مانده است؟

به گزارش نما؛ علی ربیعی وزیر تعاون کار و رفاه اجتماعی اخیراً اعلام کرده است که اکنون ۲.۵ میلیون شغل در کشور وجود دارد که جوانان تمایلی به اشتغال در آن‌ها ندارند.
ربیعی عنوان کرده است: برخی شغلها در کشور وجود دارد که رغبت و تمایل چندانی برای حضور در این شغلها از سوی جمعیت جویای کار دیده نمی‌شود. در حالی که همین مشاغل در دنیا رواج دارند در ایران افراد این شغل‌ها را برعهده نمی گیرند.
اساساً موضوع بیکاری در کشور چندین سال است که به یک معضل بزرگ تبدیل شده است و نرخ بیکاری که به اعلام نهادهای دولتی برابر با ۱۲.۵ درصد است در کنار رکود در اقتصاد و تورم ۳۶ درصدی به یک بحران اجتماعی – اقتصادی بدل گشته است.
اکنون در یک چنین شرایطی علی ربیعی عنوان میکند که ۲.۵ میلیون شغل در کشور وجود دارد که جوانان تمایل به اشتغال در آن‌ها ندارند. رقمی که در‌ واقع بسیار درشت است و میتواند تأثیر بسیار زیادی در کاهش نرخ بیکاری کشور داشته باشد.
اما اگر واقعاً اینگونه استُ باید پرسید که دلیل عدم تمایل به اشتغال در این کارها چیست؟
اصولاً شاید یکی از مهمترین این موضوعات که منجر به آن می‌شود که بسیاری از جوانان حاضر به اشتغال در یک حرفه خاص نشوند عدم تناسب و هم سنخی شغل مورد نظر با پایگاه اجتماعی افراد است.
بدون شک جوانان تخصیل کرده‌ای که از دانشگاه روانه بازار کار کشور می‌شوند به راحتی حاضر نخواهند بود که در هر شغلی وارد شده و بعضا با کنار گذاشتن تخصص تحصیلی خود سراغ حرفه‌ای بروند که اساساً هیچ ارتباطی با تحصیل و مدرک دانشگاهی آن‌ها ندارد.
متأسفانه این معضل اکنون بسیار شایع شده است و در بازار کار کشور شاهد عدم تناسب میان حرفه و تخصص افراد به‌خصوص در خیلی از دانشجویان فارق التحصیل در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد هستیم.
این موضوع اما در زمانی است که شغل مورد نظر همخوانی و ستخیت مناسب با پایگاه اجتماعی افراد داشته باشد در حالی که موضوع در زمانی که شغل مورد نظر به لحاظ اعتبار اجتماعی – و نه درآمد اقتصادی – همخوانی با جایگاه تحصیلی و خانوادگی افراد نداشته باشد نتیجه همان است که علی ربیعی عنوان کرده.
اما نگاه به این موضوع از یک منظر نظری در علم اقتصاد نیز میتواند جالب توجه باشد. درسهایی که از آلمان دوره هیتلری میتوان گرفت شاید بتواند در درک این موضوع که چرا جوانان علاقه‌ای به اشتغال در برخی حرفه ها ندارند کمک کند.
اتفاقی که در دوره هیتلری در آلمان رخ داد به اذعان برخی همان نظامی سازی به روش کینزی بود. هرمان گوئرینگ وزیر اقتصاد هیتلر تمامی منابع جامعه را برای نظامی سازی جامعه آلمان و راه اندازی کارخانجات ساخت تسلیحات به کار گرفت که به یکباره آلمان را در یک پروسه صنعتی سازی وارد کرد.
اقتصاد آلمان به یکباره به حجم عظیمی از نیروی کار برای چرخاندن این کارخانجات نیازمند شد تا جایی که ظرف مدت چند سال کاهش نیروی کار منجر به آن شد که زنان نیز – گاهی بر خلاف تمایل خود – در کارخانجات این کشور مشغول به کار شوند.
هیتلر توانسه بود معضل بیکاری را در جامعه و اقتصاد آلمان تقریباً ریشه‌کن کند اما موضوع در این بود که جامعه آلمان علاوه بر آنکه عملاً بیکار نداشت ولی فقیر بود. بخشی به این دلیل که اغلب منابع اقتصادی صرف نظامی سازی کشور شده بود و بخشی به این دلیل که عملاً اشتغال در کشور آلمان در آن دوره به معنی بازدهی تولید نبود و در نتیجه پیامد ثروت افزایی برای جامعه و اقتصاد را نداشت.
درسی که از آلمان نازی باید گرفت این است که اشتغال فی‌نفسه موضوع مهمی نیست بلکه اشتغال برای آنچه تولید می‌شود اهمیت دارد. رشد اقتصاد به شکل واقعی به معنی تولید آن چیزی است که مردم در جامعه به آن نیازمند هستند و بدون این بهره وری اشتغال تنها به این معنی است که فرد فقیر و بیکار تبدیل به فرد فقیر و مشغول شود!
بدون شک علی ربیعی با اعلام وجود ۲.۵ میلیون شغل در کشور باید به دنبال این سوال باشد که چرا این رقم کلان خالی مانده است؟ پاسخ به این سؤال دو مورد میتواند باشد: یا اینکه بین نیروی کار موجود و این ۲.۵ میلیون شغل به لحاظ اعتبار جایگاه اجتماعی سنخیتی وجود ندارد و یا آنکه این ۲.۵ میلیون شغل بدون بهره وری است و تنها میتواند آمار اشتغال کشور را بهبود بخشد.
در هر صورت باید گفت که هدف دولت از اشتغال نباید معطوف به آمار باشد بلکه پشت سر این آمار آنچه باید مورد توجه واقع شود تأثیر اشتغال زایی بر بهره وری و رشد اقتصادی کشور و ثروت افزایی جامعه است.