رشد نقدینگی، افزایش نرخ ارز و ناكارآمدی دولت

صادق خوش چهره- با شروع به کار دولت یازدهم و دوازدهم نرخ ارز به صورت بی سابقه ای افزایش پیدا کرده است به طوری که دلار از قیمت 3000 هزارتومان در اوایل دولت یازدهم به قیمت حدود 32 هزار تومان افزایش پیدا کرد این در حالی است که دولت و بانک مرکزی تنها دلیل گرانی ارز را تحریم‌های آمریکا معرفی می‌کنند اما در این میان این سوال پیش می آید که چرا با نزدیک شدن به روزهای پایانی تابستان سال ۹۸ بازار ارز آرام شد در حالی که تحریم‌های آمریکا علیه اقتصاد ایران هنوز ادامه داشت؟
با نگاهی به کارنامه مسوولین درخصوص کاهش ارزش پول ملی و افزایش نرخ ارز ، به راحتی می توان متوجه ناکارآمدی مسوولین و روسای بانک مرکزی کنونی شد، مدیری که فرمانبر دولت است، در جلسات دولت تلاش می کند تا اجرا کننده منویات و خواسته های دولت در موضوعات و مسائل پولی و مالی باشد ، قطعا قادر به انجام کار خاصی در اقتصاد نیست. با بررسی روندهای گذشته مشاهده می کنیم هرچقدر به سال های اخیر نزدیک شده ایم، فرایند کاهش ارزش پول ملی ما بیشتر شده است.، چنانچه رقم آن در 10 ساله اخیر با کل دوران گذشته قابل مقایسه نیست، همچنین این کاهش در پنج سال گذشته با کل سنوات نیم قرن گذشته اصلا قابل مقایسه نیست. این مسئله نشان دهنده آن است که رئیس کل بانک مرکزی چارچوب وظیفه قانونی خود را به درستی اجرا نکرده و تیم اقتصادی دولت هم به این مسئله مهم کاملاً بی توجه بوده و کوتاهی های اساسی انجام داده‌اند.
در این میان با ایجاد تورم و کاهش ارزش پول ملی و نجومی شدن نرخ ارز دولت سعی کرد برای مهار تورم از ابزارهای پولی و مالی بانک مرکزی استفاده کند تا بتواند نرخ نجومی ارز را تا حدی کنترل کند اما این اقدام دولت هم با موفقیت همراه نبود چرا که دولت نقش نقدینگی در نوسانات ارزی را نادیده گرفت و با افزایش نرخ سود بانک ها بدون آنکه پشتوانه ی مالی برای آن در نظر گرفته شود باعث افزایش نقدینگی در کشور شد که همین عمل در کنار تحریم ها موجب افزایش بیش از حد رشد نقدینگی و شوک ارزی سال‌های ۹۶ و ۹۷ شد
زهرا شهریاری درباره علت افزایش نرخ ارز در کشور اظهار کرد: اگرچه دلایل متعددی می‌تواند بر نرخ ارز در کشور تأثیرگذار باشد اما مهمترین علت، افزایش حجم نقدینگی است. بر اساس نظریه مقداری پول، افزایش نرخ رشد نقدینگی و نرخ رشد تولید باید یک رابطه متقابل داشته باشد، به عنوان مثال اگر نقدینگی دو برابر شود میزان تولید نیز باید دو برابر شود تا اثر تورمی بر اقتصاد نداشته باشد، در غیر این صورت قطعاً تورم افزایش می‌یابد.
وی افزود: هرچه میزان تورم در یک کشور بیشتر باشد به معنی این است که این کشور سریع‌تر ارزش پول ملی خود را از دست می‌دهد.

همچنین وحید شقاقی شهری عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی و کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به اینکه افزایش نرخ سود بانکی سیاست غلطی است، گفت: یکی از عواملی که در ماه های اخیر موجب شد تا بازار سرمایه با مشکل مواجه شود، بحث افزایش نرخ بهره بین بانکی و افزایش نرخ سود بانکی بود. وی ادامه داد: بانک مرکزی بهتر است به جای اجرای سیاست افزایش نرخ سود بانکی که سیاست اشتباهی می باشد، به دنبال اجرای کاهش نرخ بهره بین بانکی و کاهش یک تا 2 درصدی نرخ سود بانکی باشد و اجازه دهد که نقدینگی ها به سمت بازار سرمایه روانه شوند.
علاوه بر موارد فوق وابستگی بوجه ی دولت به درامد های نفتی باعث شده تا دولت در شرایط تحریم و با ایجاد کسری بودجه برای جبران کردن آن به استقراض از بانک مرکزی و چاپک کردن پول روی بیاورد که همین امر موجب افزایش بیش از حد نقدینگی در کشور می شود و با توجه به نبود ساز و کار مناسب برای هدایت نقدینگی باعث تورم و کاهش ارزش پول ملی در نسبت با سایر ارزها خواهد شد.
بی تردید مدیریت ناکارآمد دولت و عدم اعتماد مردم به مدیران اقتصادی منجر به ایجاد شرایط اقتصادی ناامنی شده است، به گونه ای که مردم شاهد بی ثباتی دولت در تصمیم‌گیری‌های اقتصادی هستند، لذا مشاهده می کنیم آنچه که دولت در حوزه اقتصاد بیان می کند، یا از مردم می خواهد مردم دقیقا بر عکس آن عمل می‌کنند.
دولت و بانک مرکزی واقعا باید متوجه خطرات کاهش ارزش پول ملی باشند و به دنبال یک ساز و کار مناسب برای هدایت نقدینگی به بخش واقعی اقتصاد باشند تا از هجوم نقدینگی به بازار دارایی‌ها جلوگیری به عمل آید برای انجام این کار لازم است تا اخذ مالیات‌های تنظیمی از بازار دارایی‌های مختلف در دستور کار قرار گیرد تا نقدینگی به سمت تولید هدایت شود.