حجت‌الاسلام علی تبریزی - قرآن کریم پیامبر اکرم (ص) را الگو و اسوه برای جهانیان معرفی می‌نماید. با توجه به عمق و دقت رفتاری پیامبر و اینکه به سرچشمه وحی متصل بود، می‌توان از یکایک عکس العمل ها و گفتارهای ایشان اصول و مبانی رفتاری استخراج و ترسیم نمود. در این نوشتار درصددیم به برخی از رفتارهای مدیریتی آن برگزیده خداوند اشاره نماییم.
اصلاح نفس قبل از اصلاح دیگران
آن حضرت به اهمیت توجه به خود و اصلاح رابطه با خدا اشاره نموده و فرمودند:
«هر کس میان خود و خدا را اصلاح و نیکو گرداند، خداوند میان او و مردم را اصلاح کند.» به دیگر تعبیر کسی که اهل سجده و خشوع برابر پروردگار باشد به‌دلیل دوری از کبر و خودبینی می‌تواند مدیر شایسته ای باشد که با دیگران به خوبی ارتباط برقرار خواهد کرد زیرا اصل و ریشه مدیریت بر قلبها بر اصلاح رابطه انسان با خدای خویش است. چنین مدیری نه مستبد خواهد شدو نه اهل دورویی و نفاق و ریا. لذا حضرت در جای دیگری فرمودند:
«اگر دوست داری عزیزترین مردم باشی تقوای الهی داشته باش.» یعنی توحید و تقوا در انسان حالتی ایجاد می‌کند که ملازم همه ارزش‌ها و اخلاقیات نیکو خواهد شد.
چنین تقوایی است که وقتی فردی از هیبت آن حضرت دچار لکنت زبان شد و نتوانست سخن خود را بگوید پیامبر او را در آغوش گرفتند و فرمودند من هم بنده ای از بندگان خدا هستم.
مدیران باید مرکز بردباری باشند
یکی از خصلت های لازم برای مدیران بزرگ روح و سعه صدر در مقابله با حوادث است. اگر مدیری توانست چنین خصلتی در خود ایجاد کند در برخورد با مشکلات و سختی ها با صبر و بردباری می‌تواند از آنها عبور کند. لذا مولای متقیان ابزار ریاست را سعه صدر برمی‌شمرند.
آیات سوره انشراح نیز به وجود این خصلت والا در حضرت تأکید دارد. پیامبر اکرم (ص) نیز در همین رابطه می‌فرمایند:
«برانگیخته شدم در حالی که مرکز بردباری و معدن دانش و جایگاه شکیبایی ام.»
محبت، اساس مدیریت نبوی
آن حضرت با رأفت و مهربانی فوق العاده به تسخیر قلوب پرداختند. لذا در قرآن کریم می‌خوانیم:
«به سبب رحمت خداست که تو با آنها اینچنین مهربان و خوش‌رفتار شدی، اگر تندخو و سخت دل می‌بودی از گرد تو پراکنده می‌شدند.» (۱۵۹، آل عمران)
امیرالمومنین می‌فرماید از پیامبر درباره آیه فوق پرسیدم، فرمودند:
«محبت، بنیاد و اساس (سیره و سنت) من است.»
ترجیح جوانان مومن بر پیران مدعی!
مولای متقیان می‌فرماید: «چهار چیز باعث سرنگونی دولت هاست: نادیده گرفتن اصول، و توجه به جزئیات، پیش انداختن افراد ناشایست و منزوی کردن انسان های فاضل و کاردان.»
پیامبر نیز به شدت به مسأله شایسته سالاری توجه داشت و ملاک تقوا برای سپردن مناصب را به سایر برتری های دنیوی ترجیح می داد. برای مثال اسامة بن زید را به فرماندهی لشکری سپرد که بزرگانی از حیث سن و اعتبار و ادعای ظاهری در آن حضور داشتند. همچنین عمرو بن حزم را که جوانی کم سن بود فرماندار نجران نمود و جوانانی مومن و پرهیزکار همانند این دو را به سایر جایگاه های مهم منصوب کرد.
مدیران از سیره پیامبر درباره وفای به سخنانشان درس بگیرند
یکی از خصلت های مدیریت نبوی که برای مدیران و همه آحاد مردم ضروری است وفای به عهد و پیمان هاست. حضرت به‌واسطه همین پایبندی به سخنانی که می‌گفتند به امین مشهور شدند. امام صادق (ع) می فرمودند: رسول خدا (ص) با مردی قرار گذاشت که در کنار صخره معینی در انتظار آن مرد بماند تا وی برگردد. شدت گرمای آفتاب پیامبر را در آنجا آزار می داد. اصحاب از حضرت خواستند چه می شود به سایه منتقل شوید تا آن مرد بیاید. پاسخ فرمود: وعده گاه ما همین جاست و باید همین جا بمانم تا بیاید!
امیرالمومنین نیز درباره آن حضرت فرمودند: «از همه مردم نسبت به آنچه تعهد می کرد، وفادارتر بود.»
نگاهی به سبك مدیریتی پیامبر اكرم (ص)؛
مدیران از سیره پیامبر(ص) در وفای به سخنانشان درس بگیرند
یكی از خصلت های مدیریت نبوی كه برای مدیران و همه آحاد مردم ضروری است وفای به عهد و پیمان هاست. حضرت به‌واسطه همین پایبندی به سخنانی كه می‌گفتند به امین مشهور شدند. امام صادق (ع) می فرمودند: رسول خدا (ص) با مردی قرار گذاشت كه در كنار صخره معینی در انتظار آن مرد بماند تا وی برگردد. شدت گرمای آفتاب پیامبر را در آنجا آزار می داد. اصحاب از حضرت خواستند چه می شود به سایه منتقل شوید تا آن مرد بیاید. پاسخ فرمود: وعده گاه ما همین جاست و باید همین جا بمانم تا بیاید!
۱۳۹۹/۷/۲۵
